Моңғолияда
ЕР ЕСІМІ – ЕЛ ЕСІНДЕ. Қабдыл Шәбіұлы туралы
Published
5 years agoon
Ел дамуының әр кезеңінде халық тауқыметін арқалап, көштің басында, желдің өтінде жүрген азаматтарымыз аз емес. Замана да әр тұста өзіне қажетті ұл қыздарын өмірге әкеліп, сол дәуірдің қозғаушы күші болдырып отырғаны баршаға мәлім.
Себебі марғасқалардың тұтас бір кезеңнің келбетін айқындап, қоғамды алға сүйреген, дамысын жеделдеткен өмір жолын, елге сіңірген ерен еңбегін пайымдай келе оларды замана талабымен туған деген ойға еріксіз келеміз. Міне, осындай тау тұлғаларымыздың бірі – Жәнтекей-Тайлақ рулы Қабдыл Шәбіұлы еді.
Қабаң өзінің іскерлігі мен қабылетінің арқасында ел басқару ісінің өнегелі үлгісі, биік шыңы болып тарихта қалды. Ол басқару саласында «ең, ең» деген жоғарғы рекордтарға ие. Мәселен, 1955 жылдан бастап Баян-Өлгий, Қобда, Хэнтий, Увс, Хөвсгөл аймақтарының басшысы қызметін 24 жыл бойы үздіксіз атқарып, еліміз тарихында жергілікті жерді басқару қызметін ең көп атқарған тұлға, жалғыз қазақ ретінде тарихта қалды. Сонымен қатар, қай өлкенің жұмысы жүрмей тұралап тұрса, сол жерге жіберілетін, өзіне сеніп тапсырылған өкіметтік шаруаны шырқ үйіріп, аяғынан тік тұрғызатын іскерлік қасиетін кезінде Ю.Цэдэнбал да аса жоғары бағалап, «біздің өрт сөндірушіміз» деп көтермелеуі – Қабаңның тұғыры биік, өресі кең тұлға екенін айқындайды.
Қабдыл Шәбіұлы 1923 жылы қазіргі Шыңжан-Ұйғыр автономиялық районының Алтай аймағы, Қызылтас өлкесінде дүниеге келіпті. Қаршадайынан әкеден жетім қалған ол қарт әжесі, анасы, інісімен бірге 6 жасында аймағымыздың қазіргі Аққөл өлкесіне қоныс аударады. Бар болғаны 9 жасынан Ақкөл жалғастыру базасында еңбек етіп, нәпақа таба бастайды. Тағдыр тауқыметін кеше жүріп өз бетімен хат танып, 1943 жылы есепші қызметіне тағайындалады.
Қабаңның іскерлік қабылеті жас кезінен көзге түсіп, 1945 жылы аймақтық Партия комитеті жалындаған жасты Моңғол Халық Революциялық жастар комитетіне нұсқаушы, екі жылдан кейін Дене шанақтыру басқармасының басшысы етіп тағайындайды. Ал, 1948 жылы МХРП-на мүшелікке ілесіп, іле шала аймақтық Революциялық Жастар одағының бірінші хатшысы лауазымына көтеріледі. Осылайша өзінің алғырлығы, зейінділігінің арқасында ерте ер жетіп, 1952 жылы Мәскеу қаласындағы Комсомолдар орта мектебіне оқуға жіберіледі.
Мәскеуде 1 жылдай болып оқуын тәмамдап келген Қабаң Орталық партия комитетінің қаулысы бойынша Увс аймағының Революциялық жастар одағының бірінші хатшысына, 1953 жылы партияның Саяси бюросының шешімімен Баян-Өлгий аймағының Халық депутаттар хуралы атқару әкімшілігінің башысы лауазымына тағайындалып, 1959 жылға дейін жұмыстайды. Осылайша ол кісінің ұзақ жылдық басшылық қызметіне жол ашылады.
1959 жылы наурыз айының 8-і күні Кеңестер Одағы Коммунистік партиясының Орталық комитеті жанындағы Партия жоғары мектебіне оқуға түсіп, 1962 жылы оқу орнын үздік үлгеріммен тәмамдайды. Жоғары білім игеріп келген жас маман сол жылдан Хэнтий аймағы атқару әкімшілігінің басшысы, 1964 жылы Увс аймағының Партия комитетінің бірінші хатшысы, 1965 жылдан 1976 жылға дейін Қобда аймағының, 1976-1979 жылдары Хөвсгөл аймағы атқару комитетінің басшысы қызметтерін абыроймен атқарды.
Ол кісінің іскерлігі мен қандай да бір мәселені созбақтап соз бұйдаға салмай дер кезінде шешіп отыратын басты ерекшелігін Сарай Асқанбайұлы өз естелігінде: «Қабаң басқарған жылдарда аймақтың ісі оңалып, ілгері басып тұрды. Аймақтың жауаптылары ол кісіні «Автомат Қабдыл» деп атап жүрді. Өйткені, іске жауапты, әрі шешімді азамат еді. Қандай шаруаны да тез шешетін. Сондықтан да ел солай айтқан болу керек. Мен аймақ әкіміне 1970 жылдың аяғында тағайындалдым. Үкімет жері маған «Қабаңа барып кеңес ал» деді. Мен Қобдада Қабаңның кеңсесінде 3 күн отырып, анда-мұнда барып шаруасымен танысып, көп үйреніп қайттым» деп аса жоғары бағалайды.
Қабдыл Шәбіұлы алғаш Баян-Өлгий аймағының әкімі болып тағайындалғанда аймақ бойынша 12 бірлестік, 443 мүше, бар болған 14 мың басты ортақ мал болыпты. Әрі аталған бірлестіктер нығайып, аяғынан тұрмаған, халық бірлесіп еңбек етудің мән-маңызын толық түсіне бермеген, малшылар бірлестікке кіруден гөрі жалтарып қалыс қалуды көздейтін аумалы-төкпелі кезең болса керек. Осындай қиын-қыстау шақта аймақ тізгінін ұстаған Қабаң өкімет пен халық көпшіліктің қолдауына сүйеніп, аймақ бойынша бірлестіктендіру қозғалысын өрбітіп, маманды кадрлармен қамтамасыз ету, малшыларға ортақ шаруашылықтың маңызын түсіндіру жұмыстарын пәрменді ұйымдастырады. Нәтижесінде 1959 жылы Қабаң жұмысын өткерерде аймағымыз бойынша 35 бірлестік құрылып, ортақ дәулеттің жалпы сомасы 2 есеге ұлғайып 7,6 миллион төгрөгке жеткен екен. Сонымен қатар, себетті қаша, қора салу жұмысын тиімді ұйымдастырғанның нәтижесінде бірлестіктердегі барлық ұсақ малдың 98 пайызы, ірі қараның 92 пайызы жылы орынжайлы болдырылады.
Қабаңның өзге аймақтарда атқарған жұмыстары да жемісін беріп, мал басы өскен, құрылыс, тете құрылым, өнер, білім беру, мәдениет, т.б. салаларда айтулы табыстарға жеткенін сол кезде бірге жұмыстаған үзеңгілестері өз естеліктерінде мақтанышпен жазады.
1980 жылы денсаулығы сыр беріп, Мәскеу қаласында 2 айдай емделеді. Әрмен қарай жергілікті жерде ауыртпалығы көп жұмыс атқаруы қиынға түскен соң Хөвсгөл аймағының басшысы қызметінен босап, Улаанбаатар қаласында қоныс аударады. Ел астанасында Моңғол Халық Республикасының Министрлер кеңесінде ұйымдастырушы қызметін атқарып жүріп 1989 жылы дүниеден өтеді.
Сурет: Орталық стадионның ашылу рәсімі
Биыл қоғам қайраткері Қабдыл Шәбіұлының дүниеге келгеніне 95 жыл толып отыр. Аталмыш мерейтойға орай аймақтық АӨҚ-ы Басқармаларының қаулысымен Өлгий қаласының Орталық стадионына Қабдыл Шәбіұлының есімі берілді.
Өз өмір тарихын ұлан байтақ Моңғол даласына адал еңбегімен, ақыл парасат, іскерлігімен айшықтап жазып кеткен Қабаңның есімі ел есінде мәңгіге сақталары хақ. Әл талай естеліктер жазылып, жұмыс тәжірибесі зерттелері сөзсіз.
Елін сүйген асыл ердің арман мұраты, үлгі өнегесі жас ұрпаққа ой салып, намысына қамшы басып, шамшырақ болып жана бергей, ағайын.
Журналист Нұрболат Өнерханұлы.
Сайт сізге ұнаса “like” басуды ұмытпаңыз!
You may like
-
1903-2023 жыл аралығындағы қоян жылында есте қалған оқиғалар
-
2021 жыл атаулы күндерге толы
-
«Моңғолия қазақтары: танымал тұлғалар» кітабының тұсаукесері өтті
-
ТАРИХ: 1912 – 2020 аралығындағы тышқан жылында есте қалған оқиғалар
-
Моңғолия қазақ ұлт аспаптар оркестрі орнауына 60 жыл толды
-
Кәдірбек Сайлауұлы: Біз IT қызметтерімізді классикалық деңгейге жеткіземіз
Моңғолияда
Ғабит Қойшыбаев Моңғолияның СҚ министрлігінің Мемлекеттік хатшысымен кездесті
Published
3 months agoon
January 18, 20242024 жылы 17 қаңтарда Қазақстан Республикасының Моңғолиядағы Елшісі Ғабит Қойшыбаев Моңғолияның Сыртқы қатынастар министрлігінің Мемлекеттік хатшысы Нямдоржийн Анхбаярмен кездесу өткізді.
Кездесу барысында тараптар Қазақстан мен Моңғолия арасындағы ынтымақтастықтың 2024 жылғы күн тәртібі бойынша пікір алмасты. Атап айтқанда, олар ағымдағы жылы жоспарланған маңызды екіжақты іс-шаралар кестесін талқылады, екі елдің ынтымақтастығының шарт-құқықтық базасын одан әрі жетілдіру сұрақтарын қарастырды, сыртқысаяси ведомстволардың түрлі бағыттардағы өзара ықпалдастығын, оның ішінде консулдық саладағы өзара тиімді әрекеттестікті одан әрі нығайтуға келісті.
Сонымен бірге, дипломаттар Қазақстан мен Моңғолияның көпжақты алаңдардағы, оның ішінде Біріккен Ұлттар Ұйымы шеңберінде және басқа да халықаралық құрылымдар аясында өзара қолдау көрсетудің көп жылдан бері қалыптасқан оң тәжірибесін жалғастыру қажеттігіне ортақ мүдделілік танытты.
Моңғолияда
Моңғолияда 28 маусымда парламент сайлауы өтеді
Published
3 months agoon
January 16, 20242024 жылғы 28 маусымда Моңғолияда парламент сайлауы өтеді.
Моңғолияның Ұлы Мемлекеттік Хуралы кезекті пленарлық отырыста келесі парламент сайлауын 2024 жылы өткізу туралы қаулы жобасын қарастырды.
Демократиялық партия фракциясының жобаны талқылау үшін парламенттен алған үзіліс мерзімі өтіп кеткеніне байланысты, дауыс беру өткізіліп, қаулы жобасы мақұлданды.
Қаулыға сәйкес, кезекті парламент сайлауы 2024 жылғы 28 маусымда өтеді.
Моңғолия халқының саны 3,5 миллионға жетті. Ұлттық статистика комитеті бұған дейін 22 қарашаға қарай Моңғолия халқының жалпы саны 3,5 миллион адамға жететінін хабарлаған.
«Моңғолия халқының саны 3,5 миллионға жетеді деген болжам соңғы үш жылдағы туу, өлім және халықтың табиғи қозғалысына негізделген», – деді Моңғолия ұлттық статистика комитетінің халық санағы және тұрғын үй қоры бөлімінің статисті Б.Энхжаргал.
Соңғы үш жылда орта есеппен әр жеті минут 16 секунд сайын бір бала дүниеге келіп, 27 минут 46 секунд сайын бір адам қайтыс болады, ал Моңғолия халқының саны әр тоғыз минут 55 секунд сайын бір адамға артып келеді екен.
— Бұл үрдіс 2023 жылы да жалғасты деп есептесек, 22 қарашаға дейін Моңғолия халқының саны 3,5 миллион адамға жетуі керек еді. Бүгінде халық саны 3,5 миллионнан асты, – деді Энхжаргал.
1962 жылы Моңғолия халқының саны 1 миллион болса, 1988 жылы ел екі миллион, 2015 жылы үш миллионға жетті. 2033 жылы 4 миллионға, 2048 жылы 5 миллионға жетеді деген болжам бар.
Моңғолияда
Халал Сертф Аженси – Моңғолияның Халал индустрия саласының дамуына үлес қоспақ
Published
6 months agoon
November 3, 2023Халал өнімдері мен қызметтерін сертификаттау жөніндегі орган Моңғолияда пайда болды.
Парсы шығанағы елдерінің аккредиттеу орталығының Gulf Accreditation Center (GAC) бағалау тобы халал өнімдері мен қызметтерін сертификаттау жөніндегі Халал Сертф Аженси (Halal Certf Agency) компаниясында 2023 жылдың 25, 26, 27 қазанында жұмыстап, GSO 2055- 2:2021 “Сәйкестікті бағалау – 2 бөлім: Халал сертификаттау органдарына қойылатын талаптар” стандарты бойынша бастапқы аккредиттеу жұмысын жасады.
Халал – тұтас бір индустрия.
Бүгінде әлемдегі 148 елде халал бағыты жақсы дамыған. Халал брендін кім көрінген пайдаланып, көпшіліктің түсінбестігін тудырмау үшін халал өндірісі бақылауға алынған. Осы орайда ет экспортына қызығушылық танытып отырған Моңғолияда халал индустриясын зерттеп, халал өнімдерін қалыптастыру енді жолға қойылып келеді.
Бұл жүйе UNIDO Моңғолия – Біріккен Ұлттар Ұйымының Өнеркәсіптік даму ұйымы жүзеге асыратын Сәйкестікті бағалау органдарының әлеуетін арттыру жобасы аясында жүзеге асырылуда.
Халал бойынша аккредиттеу – Моңғолиядағы сапаны бағалау жүйесіндегі жаңа бағыттарының бірі.
Аккредиттелген Халал сертификатының оң әсері соңғы тұтынушыға таралады, ол Халал сертификатының артында сәйкестікті растаудың бүкіл жүйесі бар екеніне сенімді болады: аккредиттеу сертификаттау органдарына деген сенімді арттырады.
Өз кезегінде, сертификаттау органдары өздері ұстанатын стандарттардың жоғары талаптарын Халал өнімдерін өндірушілерге тапсырады. Өндірушілер сертификаттау арқылы тұтынушыларға халал стандарттарға сәйкес өндірілген өнімдерді немесе қызметтерді ұсынады.
Халал Сертф Аженси – Моңғолияның Халал индустрия саласының дамуына үлес қоспақ.
Бізге жазылыңыз
Ғабит Қойшыбаев Моңғолияның СҚ министрлігінің Мемлекеттік хатшысымен кездесті
Саймон Коуэлл: Бұл жігіт осылай ән айтуы керек. Маған шоу өте ұнады
Моңғолияда 28 маусымда парламент сайлауы өтеді
Моңғолия халқының саны 3,5 миллионға жетті
Президент сұхбаты талқыланды
Қасым-Жомарт Тоқаев: Біз озық ойлы ұлт ретінде тек қана алға қарауымыз керек
Ұлттың ұлы жиынына айналған Дүниежүзі қазақтарының бес құрылтайы (1992ж. -2017жж.)
Колледждегі қысқы сессия
ТАҒЫЛЫМЫ ЕРЕН БІЛІМ МЕКЕНІ
1 дана КАРТОП + 1 қасық БАЛ = желке мен мойындағы ТҰЗДЫ кетіреді
СУЫҚ ТИІП АУЫРҒАНДА ЖІБЕРЕТІН 10 ҚАТЕЛІК
Калифорния мемлекеттік унивеситетінің профессоры, доктор ТАНАЙҰЛЫ ЕРТАЙ
ШҰҒЫЛ: Баян-Өлгийде коронавирус жұқтыруы мүмкін деген күдікті тіркелді
Әуез Таштуанұлы – Моңғолиядағы қазақ ұшқышы
Заманбек Абдуллинұлы: Аптасына бір рет отын салатын пеш жасап шығардық
Үш ойғырдың басынан ел көшкенде…
«Жас қазақ» жазғы этно-лагері – бір үйдің баласындай…
Бекнұр Қалиұлының Қырғызстандағы халықаралық турнирде чемпион атанған сәті
Мен сені сүйдім – Нұрсұлтан Төлеубай
Тұрды Төлекенұлы туралы деректі фильм жарыққа шықты
Қоғам қайраткері Жеңісхан Дүзелбайұлы туралы деректі фильм һәм 10 дерек
FIFA World Cup Qatar 2022 | Official Song
KOBA & NY-ZA – NE BOLDY SAGAN
Төлеген Жапарұлының “Ай хой 25” атты ән кеші өтеді
Сөзге тиек
Түркі мемлекеттері ұйымының 10-саммиті аясында 12 құжаттарқа қол қойылды
Түркі мемлекеттері ұйымының 10-саммиті аясында 12 құжаттарқа қол қойылды, деп хабарлайды qazradio.fm Ақорданың баспасөз қызметіне сілтеме жасап. Түркі мемлекеттері ұйымының...
Айдағы Үндістанның станциясы «ұйқы» режиміне көшеді
05 қыркүйек, KAZNEWS. Айдың бетінде күн батып, түн басталған кезде Үндістанның қондырғыш станциясы мен өздігінен жүретін станциялары «ұйқы» режиміне көшеді....
Кристиан Бэйл батыс Моңғолияға саяхаттады. #Бэтмэн😀
24 шілде, KAZNEWS. Жоғарғы суреттегі азамат әйгілі актер Кристиан Бэйл. Ол шілде айында батыс Моңғолияда саяхаттап, көшпенділердің салт дәстүрімен танысып...
Футзалдан ел біріншілігіне қатысқан футболшылардың орташа жасы – 23 де
6 сәуір, KAZNEWS. Моңғолия Президентінің қолдауымен Дорноговь аймағының Сайншанд қаласында ұйымдастырылған футзалдан 21 аймақтар арасындағы «Ұлттық кубок-2023» ел біріншілігі аяқталды. ...
Таба аласыз ба? Моңғолияда ілбіс суретке түсіп қалды
Ұлыбританиялық DailyMail басылымы америкалық фотограф Макса Воның суретін жариялады. Суретте Алтай тауларының тау-тасты шатқалында сирек кездесетін ілбіс түсірілген. Ерекше ілбісті...
1903-2023 жыл аралығындағы қоян жылында есте қалған оқиғалар
06 қаңтар, KAZNEWS. Қоян жылы– барыс жылынан соң, ұлу жылынан бұрын келетін мүшел есебінің төртінші жылы. Қоян қазақтың шаруашылық тарихында...
Жылдың үздік 10 оқиғасы – KAZNEWS
24 желтоқсан. KAZNEWS ақпараттық агенттігі жыл сайын «Жылдың үздік 10 оқиғасын» анықтауды дәстүрге айналдырған. Агенттіктің көзқарасы бойынша 2022 жылдың үздік...
Тұрды Төлекенұлы туралы деректі фильм жарыққа шықты
04 желтоқсан, KAZNEWS. Көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, Қобда беті қазақтары (Монғолия) арасынан мемлекеттік лауазым атқарған алғашқы қайраткерлердің бірі Тұрды...