Connect with us

Моңғолияда

ЕР ЕСІМІ – ЕЛ ЕСІНДЕ. Қабдыл Шәбіұлы туралы

Published

on

Ел дамуының әр кезеңінде халық тауқыметін арқалап, көштің басында, желдің өтінде жүрген азаматтарымыз аз емес. Замана да әр тұста өзіне қажетті ұл қыздарын өмірге әкеліп, сол дәуірдің қозғаушы күші болдырып отырғаны баршаға мәлім.

Себебі марғасқалардың тұтас бір кезеңнің келбетін айқындап, қоғамды алға сүйреген, дамысын жеделдеткен өмір жолын, елге сіңірген ерен еңбегін пайымдай келе оларды замана талабымен туған деген ойға еріксіз келеміз. Міне, осындай тау тұлғаларымыздың бірі – Жәнтекей-Тайлақ рулы Қабдыл Шәбіұлы еді.

Қабаң өзінің іскерлігі мен қабылетінің арқасында ел басқару ісінің өнегелі үлгісі, биік шыңы болып тарихта қалды. Ол басқару саласында «ең, ең» деген жоғарғы рекордтарға ие. Мәселен, 1955 жылдан бастап Баян-Өлгий, Қобда, Хэнтий, Увс,  Хөвсгөл аймақтарының басшысы қызметін 24 жыл бойы үздіксіз атқарып,  еліміз тарихында жергілікті жерді басқару қызметін ең көп атқарған тұлға, жалғыз қазақ ретінде тарихта қалды. Сонымен қатар, қай өлкенің жұмысы жүрмей тұралап тұрса, сол жерге жіберілетін, өзіне сеніп тапсырылған өкіметтік шаруаны шырқ үйіріп, аяғынан тік тұрғызатын іскерлік қасиетін кезінде Ю.Цэдэнбал да аса жоғары бағалап, «біздің өрт сөндірушіміз» деп көтермелеуі – Қабаңның тұғыры биік, өресі кең тұлға екенін айқындайды.

Қабдыл Шәбіұлы 1923 жылы қазіргі Шыңжан-Ұйғыр автономиялық районының Алтай аймағы, Қызылтас өлкесінде дүниеге келіпті. Қаршадайынан әкеден жетім қалған ол қарт әжесі, анасы, інісімен бірге 6 жасында аймағымыздың қазіргі Аққөл өлкесіне қоныс аударады. Бар болғаны 9 жасынан Ақкөл жалғастыру базасында еңбек етіп, нәпақа таба бастайды. Тағдыр тауқыметін кеше жүріп өз бетімен хат танып, 1943 жылы есепші қызметіне тағайындалады.

Қабаңның іскерлік қабылеті жас кезінен көзге түсіп, 1945 жылы аймақтық Партия комитеті жалындаған жасты Моңғол Халық Революциялық жастар комитетіне нұсқаушы, екі жылдан кейін Дене шанақтыру басқармасының басшысы етіп тағайындайды. Ал, 1948 жылы МХРП-на мүшелікке ілесіп, іле шала аймақтық Революциялық Жастар одағының бірінші хатшысы лауазымына көтеріледі. Осылайша өзінің алғырлығы, зейінділігінің арқасында ерте ер жетіп, 1952 жылы Мәскеу қаласындағы Комсомолдар орта мектебіне оқуға жіберіледі.

Мәскеуде 1 жылдай болып оқуын тәмамдап келген Қабаң Орталық партия комитетінің қаулысы бойынша Увс аймағының Революциялық жастар одағының бірінші хатшысына, 1953 жылы партияның Саяси бюросының шешімімен Баян-Өлгий аймағының Халық депутаттар хуралы атқару әкімшілігінің башысы лауазымына тағайындалып, 1959 жылға дейін жұмыстайды. Осылайша ол кісінің ұзақ жылдық басшылық қызметіне жол ашылады.

1959 жылы наурыз айының 8-і күні Кеңестер Одағы Коммунистік партиясының Орталық комитеті жанындағы Партия жоғары мектебіне оқуға түсіп, 1962 жылы оқу орнын үздік үлгеріммен тәмамдайды. Жоғары білім игеріп келген жас маман сол жылдан Хэнтий аймағы атқару әкімшілігінің басшысы, 1964 жылы Увс аймағының Партия комитетінің бірінші хатшысы, 1965 жылдан 1976 жылға дейін Қобда аймағының, 1976-1979 жылдары Хөвсгөл аймағы атқару комитетінің басшысы қызметтерін абыроймен атқарды.

Ол кісінің іскерлігі мен қандай да бір мәселені созбақтап соз бұйдаға салмай дер кезінде шешіп отыратын басты ерекшелігін Сарай Асқанбайұлы өз естелігінде:  «Қабаң басқарған жылдарда аймақтың ісі оңалып, ілгері басып тұрды. Аймақтың жауаптылары ол кісіні «Автомат Қабдыл» деп атап жүрді. Өйткені, іске жауапты, әрі шешімді азамат еді. Қандай шаруаны да тез шешетін. Сондықтан да ел солай айтқан болу керек. Мен аймақ әкіміне 1970 жылдың аяғында тағайындалдым. Үкімет жері маған «Қабаңа барып кеңес ал» деді. Мен Қобдада Қабаңның кеңсесінде 3 күн отырып, анда-мұнда барып шаруасымен танысып, көп үйреніп қайттым» деп аса жоғары бағалайды.

Қабдыл Шәбіұлы алғаш Баян-Өлгий аймағының әкімі болып тағайындалғанда аймақ бойынша 12 бірлестік, 443 мүше, бар болған 14 мың басты ортақ мал болыпты. Әрі аталған бірлестіктер нығайып, аяғынан тұрмаған, халық бірлесіп еңбек етудің мән-маңызын толық түсіне бермеген, малшылар бірлестікке кіруден гөрі жалтарып қалыс қалуды көздейтін аумалы-төкпелі кезең болса керек. Осындай қиын-қыстау шақта аймақ тізгінін ұстаған Қабаң өкімет пен халық көпшіліктің қолдауына сүйеніп, аймақ бойынша бірлестіктендіру қозғалысын өрбітіп, маманды кадрлармен қамтамасыз ету, малшыларға ортақ шаруашылықтың маңызын түсіндіру жұмыстарын пәрменді ұйымдастырады. Нәтижесінде 1959 жылы Қабаң жұмысын өткерерде аймағымыз бойынша 35 бірлестік құрылып, ортақ дәулеттің жалпы сомасы 2 есеге ұлғайып 7,6 миллион төгрөгке жеткен екен. Сонымен қатар, себетті қаша, қора салу жұмысын тиімді ұйымдастырғанның нәтижесінде бірлестіктердегі барлық ұсақ малдың 98 пайызы, ірі қараның 92 пайызы жылы орынжайлы болдырылады.

Қабаңның өзге аймақтарда атқарған жұмыстары да жемісін беріп, мал басы өскен, құрылыс, тете құрылым, өнер, білім беру, мәдениет, т.б. салаларда айтулы табыстарға жеткенін сол кезде бірге жұмыстаған үзеңгілестері өз естеліктерінде мақтанышпен жазады.

1980 жылы денсаулығы сыр беріп, Мәскеу қаласында 2 айдай емделеді. Әрмен қарай жергілікті жерде ауыртпалығы көп жұмыс атқаруы қиынға түскен соң Хөвсгөл аймағының басшысы қызметінен босап, Улаанбаатар қаласында қоныс аударады. Ел астанасында Моңғол Халық Республикасының Министрлер кеңесінде ұйымдастырушы қызметін атқарып жүріп 1989 жылы дүниеден өтеді.

Сурет: Орталық стадионның ашылу рәсімі

Биыл қоғам қайраткері Қабдыл Шәбіұлының дүниеге келгеніне 95 жыл толып отыр. Аталмыш мерейтойға орай аймақтық АӨҚ-ы Басқармаларының қаулысымен Өлгий қаласының Орталық стадионына Қабдыл Шәбіұлының есімі берілді.

Өз өмір тарихын ұлан байтақ Моңғол даласына адал еңбегімен, ақыл парасат, іскерлігімен айшықтап жазып кеткен Қабаңның есімі ел есінде мәңгіге сақталары хақ. Әл талай естеліктер жазылып, жұмыс тәжірибесі зерттелері сөзсіз.

Елін сүйген асыл ердің арман мұраты, үлгі өнегесі жас ұрпаққа ой салып, намысына қамшы басып, шамшырақ болып жана бергей, ағайын.

Журналист Нұрболат Өнерханұлы.

 

Сайт сізге ұнаса “like” басуды ұмытпаңыз!

Моңғолияда

Ертең Баян-Өлгий аймағының солтүстігінде 18-20 м/с жылдамдықпен жел соғады

Published

on

Ертең Баян-Өлгий аймағының солтүстігінде, Ховд аймағының батысы мен солтүстігінде 18-20 м/с жылдамдықпен жел соғады деп күтілуде. Бұл туралы Ауарайын бақылау қызметі хабарлады.

Алтай тау жоталарында қар жауып, боран соғуы ықтимал.

Осы себепке орай, барлық көлік жүргізушілеріне жолға шыққанда барлық қауіпсіздік ережелерін сақтауды сұраймыз!

Continue Reading

Моңғолияда

Моңғолия Президенті У.Хүрэлсүх Әзербайжан Республикасының Президенті Ильхам Әлиевпен кездесті

Published

on

Моңғолия Президенті Ухнаагийн Хүрэлсүх бүгін Әзербайжан астанасы Бакуде басталатын Біріккен Ұлттар Ұйымының Климаттың өзгеруі жөніндегі негіздемелік конвенциясына қатысушылардың 29-шы конференциясы барысында Әзербайжан Республикасының Президенті Ильхам Әлиевпен кездесті.

Ең әуелі Моңғолия Президенті Ухнаагийн Хүрэлсүх өз елінде Біріккен Ұлттар Ұйымының ірі іс-шарасын сәтті ұйымдастырғаны үшін құттықтап, сәттілік тіледі.

Кездесу барысында Мемлекет басшылары Моңғолия мен Әзербайжан арасындағы достық қарым-қатынас пен ынтымақтастық саяси салада белсенді дамып келе жатқанын атап өтіп, оларды өзара мүдделі барлық салаларда кеңейту және дамыту қажеттігін атап өтті.

Осы тұрғыда жақын арада екі ел арасында жоғары деңгейдегі сапарды жүзеге асыру және өзара тиімді ынтымақтастықты дамытудың негізін нығайту келісілді.

Сонымен қатар, олар моңғол-әзербайжан қарым-қатынастарын экономикалық мазмұнмен байыту және инвестицияларды ұлғайту, ауыл шаруашылығы, көлік, логистика, білім беру салаларында тиімді ынтымақтастық орнату мүмкіндіктерін талқылады.

Сондай-ақ климаттың өзгеруі мен шөлейттену сияқты жаһандық проблемаларды еңсеруге екі елдің бірлескен үлесі талқыланып, халықаралық қатынастардың кейбір мәселелері бойынша пікір алмасылды.

Continue Reading

Моңғолияда

Ухнаагийн Хүрэлсүх пен Қасым-Жомарт Тоқаев төмендегідей құжаттарға қол қойды

Published

on

Моңғолия Президенті Ухнаагийн Хүрэлсүх пен Қазақстан Республикасы Президентінің Қасым-Жомарт Тоқаев төмендегідей құжаттарға қол қойды:
1. Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Моңғолия Үкіметі арасындағы зейнетақы саласындағы ынтымақтастық туралы келісім;
2. Қазақстан Республикасы мен Моңғолия арасындағы 2025-2027 жылдарға арналған сауда-экономикалық ынтымақтастықты жандандыру жөніндегі жол картасы;
3. Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Моңғолия Үкіметі арасындағы авиациялық іздестіру және құтқару саласындағы ынтымақтастық туралы келісім;
4. Қазақстан Республикасының Көлік министрлігі мен Моңғолияның Жол және көлік саласын дамыту министрлігі арасындағы автомобиль жолдарын дамыту туралы меморандум;
5. Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі мен Моңғолияның Сыртқы істер министрлігі арасындағы 2025-2027 жылдарға арналған ынтымақтастық туралы жоспар;
6. Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігі мен Моңғолияның Мәдениет, спорт, туризм және жастар ісі жөніндегі министрлігі арасындағы мәдениет саласындағы ынтымақтастық туралы меморандум;
7. Қазақстан Республикасының Туризм және спорт министрлігі мен Моңғолияның Мәдениет, спорт, туризм және жастар ісі жөніндегі министрлігі арасындағы туризм саласындағы ынтымақтастық туралы меморандум;
8. Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі мен Моңғолияның Азық-түлік, ауыл шаруашылығы және жеңіл өнеркәсіп министрлігі арасындағы ынтымақтастық туралы меморандум;
9. Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитеті мен Моңғолияның Бас ветеринариялық басқармасы арасындағы ветеринария қызметі және карантин саласындағы өзара түсіністік туралы меморандум;
10. Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі мен Моңғолияның Цифрлық даму, инновациялар және коммуникациялар министрлігі арасындағы ынтымақтастық туралы меморандум;
11. Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігі мен Моңғолияның Атом энергиясы жөніндегі комиссияның атқарушы кеңсесі арасындағы атом энергетикасы саласындағы ынтымақтастық туралы меморандум.

Continue Reading

Моңғолияда

Тоқаев Моңғолия Президенті Әкімшілігінің басшысы Гомбожавын Занданшатармен

Published

on

Қазақстан Президенті «БРИКС плюс» саммиті аясында Моңғолия Президенті Әкімшілігінің басшысы Гомбожавын Занданшатармен әңгімелесті
✔️Қасым-Жомарт Тоқаев Қазан қаласында БРИКС-тің ХVI саммиті пленарлық отырысының «БРИКС плюс»/«аутрич» форматына қатысушылар – Түркия Президенті Режеп Тайип Ердоғанмен, Беларусь Президенті Александр Лукашенкомен, Шанхай ынтымақтастық ұйымының Бас хатшысы Чжан Минмен және Моңғолия Президенті Әкімшілігінің басшысы Гомбожавын Занданшатармен жүздесті.

Continue Reading
Advertisement

Сөзге тиек

Дерек1 year ago

Түркі мемлекеттері ұйымының 10-саммиті аясында 12 құжаттарқа қол қойылды

Түркі мемлекеттері ұйымының 10-саммиті аясында 12 құжаттарқа қол қойылды, деп хабарлайды qazradio.fm Ақорданың баспасөз қызметіне сілтеме жасап. Түркі мемлекеттері ұйымының...

Дерек1 year ago

Айдағы Үндістанның станциясы «ұйқы» режиміне көшеді

05 қыркүйек, KAZNEWS. Айдың бетінде күн батып, түн басталған кезде Үндістанның қондырғыш станциясы мен өздігінен жүретін станциялары «ұйқы» режиміне көшеді....

Дерек1 year ago

Кристиан Бэйл батыс Моңғолияға саяхаттады. #Бэтмэн😀

24 шілде, KAZNEWS. Жоғарғы суреттегі азамат әйгілі актер Кристиан Бэйл. Ол шілде айында батыс Моңғолияда саяхаттап, көшпенділердің салт дәстүрімен танысып...

Дерек2 years ago

Футзалдан ел біріншілігіне қатысқан футболшылардың орташа жасы – 23 де

6 сәуір, KAZNEWS. Моңғолия Президентінің қолдауымен Дорноговь аймағының Сайншанд қаласында ұйымдастырылған футзалдан 21 аймақтар арасындағы «Ұлттық кубок-2023» ел біріншілігі аяқталды. ...

Дерек2 years ago

Таба аласыз ба? Моңғолияда ілбіс суретке түсіп қалды

Ұлыбританиялық DailyMail басылымы америкалық фотограф Макса Воның суретін жариялады. Суретте Алтай тауларының тау-тасты шатқалында сирек кездесетін ілбіс түсірілген. Ерекше ілбісті...

Дерек2 years ago

1903-2023 жыл аралығындағы қоян жылында есте қалған оқиғалар

06 қаңтар, KAZNEWS. Қоян жылы– барыс жылынан соң, ұлу жылынан бұрын келетін мүшел есебінің төртінші жылы. Қоян қазақтың шаруашылық тарихында...

Дерек2 years ago

Жылдың үздік 10 оқиғасы – KAZNEWS

24 желтоқсан. KAZNEWS ақпараттық агенттігі жыл сайын «Жылдың үздік 10 оқиғасын» анықтауды дәстүрге айналдырған. Агенттіктің көзқарасы бойынша 2022 жылдың үздік...

Дерек2 years ago

Тұрды Төлекенұлы туралы деректі фильм жарыққа шықты

04 желтоқсан, KAZNEWS. Көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, Қобда беті қазақтары (Монғолия) арасынан мемлекеттік лауазым атқарған алғашқы қайраткерлердің бірі Тұрды...

Басты назарда