17 желтоқсан. KAZNEWS ақпараттық агенттігі жыл сайын «Жылдың үздік 10 оқиғасын» анықтауды дәстүрге айналдырған. Агенттіктің көзқарасы бойынша 2020 жылдың үздік оқиғасы төмендегідей. Қысқаша шолу ұсынамыз. Биылғы жылғы іс-шараның демеушісі Turan World (Туран Әлем) компаниясы.

1. Моңғолияның “Еңбек ері” атағы Нығметұлы Есейге берілді

Моңғолия Президенті Халтмаагийн Баттулганың жарлығы бойынша жергілікті тұрғындардың денсаулығын қорғау, дәрігердердің біліктілігін арттыру және хирургиялық жаңа тәсілдерді енгізу бағытында көптеген жылдар бойы абыройлы қызмет атқарған Баян-Өлгий аймағының Біріккен ауруханасының аға дәрігері Нығметұлы Есейге Моңғолияның “Еңбек ері” атағы берілді.

Елім дейтін ер болмаса, ерім дейтін ел қайдан болсын! Ерім дейтін ел болмаса, елім дейтін ер қайдан болсын! Нығметұлы Есей дәрігердің Президенттен алған атағын KAZNEWS ақпараттық агенттігі жылдың үздік оқиғасы ретінде анықтап отыр.

2. Парламенттің бірінші сессиясын Бәделхан Қабдісіләмұлы басқарды

2020 жылғы Парламент сайлауының қорытындысы бойынша Моңғол халық партиясынан атын ұсынушы Бәделхан Қабдісіләмұлы мен Әубәкір Тілеуханұлына сенім жүктеді. Үшінші мандат Демократиялық партиядан атын ұсынушы Бейсен Бұланұлына бұйырды. Нәтижесінде, Парламентке бұрын сайланбаған жаңа саясаткерлер келесі төрт жылда Баян-Өлгий халқының мемлекеттегі өкілі болды.

Ал, Парламенттің бірінші сессиясын 76 депутаттың ішіндегі ең қарт мүше басқаруға тиіс болатын. Сондықтан бірінші сессияны Баян-Өлгий аймағынан сайланған 66 жастағы Бәделхан Қабдісіләмұлының басқарған сәтін KAZNEWS ақпараттық агенттігінің жылдың үздік оқиғасы ретінде анықтап отыр.

3. «Моңғол елінің батыры» Ікей Мәзімұлының ескерткіші бой көтерді

2020 жылы Баян-Өлгий аймағының орнауының 80 жылдық мерей тойына орай Өлгий қаласының орталық алаңына Моңғол Халық Республикасының батыры Ікей Мәзімұлының  ескерткіші бой көтерді.

Естеріңізге салсақ, Баян-Өлгий аймақтық Азаматтар өкілдері хуралының 2015 жылғы 14 мамырдағы 80 –ші қаулысы бойынша Өлгий қаласының орталық алаңына МХР-ның батыры Ікей Мәзімұлының аты берілген болатын.

Ікей Мәзімұлы 1939 жылы Жапон милитаристері Моңғолия жеріне Халхин ғол бойында басып кіргенде Л.Дандар басқарған 6-атты әскер дивизиясының 15-полк командирі ретінде қатысады. 1939 жылы 24 шілдеде Ікей Мәзімұлы жаудың қорғаныс шебін бұзып кіру бұйрығын алады. Осы шайқаста ерлікпен қаза табады. Ікей батыр Мәзімұлына осы ерлігі үшін «Соғыс Қызыл Ту» орденімен марапатталып, 1979 жылы Моңғол Халық Республикасының батыры атағы берілген болатын. Моңғолия қазақтарының мақтанышы болған Ікей батыр Мәзімұлының ескерткішінің ашылуын KAZNEWS ақпараттық агенттігі жылдың үздік оқиғасы ретінде анықтап отыр.

4. Байыт Қабанұлының бес туындысы француз тілінде жарық көрді

Ақын, жазушы Байыт Қабанұлының монғол тілінде жазылған «Анашым менің», «Кішкентай әлем», «Тор ішіндегі еркіндік», «Сыю туралы өлең», «Көктемнің қызғалдағы» қатарлы бес өлеңі француз тіліне аударылып «Éditions Jentayu» журналына жарияланды. Қазақ ақынының бұл жетістігін KAZNEWS ақпараттық агенттігі жылдың үздік оқиғасы ретінде анықтап отыр.

5. Серік Бердімұратұлы дзюдодан 2020 жылғы ел чемпионы атанды

Дзюдодан Орхон аймағында жүрілген Моңғолия чемпионатында -100 келі салмақта белдескен Серік Бердімұратұлы тұғырдың ең жоғарғы сатысына көтеріліп, екінші мәрте ел чемпионы атанған. Серік Бердімұратұлы жартылай финалда Д.Цэрэннямды ұтса, финалда О.Хангал-ды соңғы 43 секундта таза әдіспен жеңген. Естеріңізге салсақ, Серік Бердімұратұлы 2019 жылы алғаш рет дзюдодан ересектер арасында ел чемпионы атанған болатын. 2014 жылы дәл осы салмақта ел біріншілігінің күміс жүлдесінe, 2017 жылы қола жүлдесіне ие болған болатын. Дзюдода бұрын мұндай жетістікке жеткен жерлестеріміз санаулы ғана.

Моңғолияда дзюдо спортында бәсекелестік өте жоғары. Серіктің екі жыл қатарынан чемпион атануын KAZNEWS ақпараттық агенттігі жылдың үздік оқиғасы ретінде анықтап отыр.

6. Бекболат Бұғыбайұлы Қобда университетінің филиалына 130 мың АҚШ доллар шамасында инвестиция тартты

2013-2016 оқу жылдары Қобда университетінің Баян-Өлгий аймағындағы филиалын басқарған Бекболат Бұғыбайұлы Щвейцариялық Анита Фарнимен бірлесіп филиалды жатақханалы болдыру мақсатында бастама көтеріп, халықаралық ынтымақтастықтағы жоғары дәрежедегі белсенділігі арқылы Give2Asia халықаралық ұйымынан жиынтығы 130,000 ақш.доллар құрайтын инвестиция тартып, қоғамда оң көзқарас тудырғаны үшін KAZNEWS агенттігі жылдың үздік оқиғасы ретінде анықтап отыр.

7. Мустафа Нұрланұлы мемлекеттік Лашын атанды

Ғұн империясының 2229 жылдығы, Моңғол империясы орнауының 814 жылдығы, Ұлт азаттық қозғалысының 109 жылдығы және Халық революциясының 99 жылдығына орай Моңғолияның Ұлттық мерекесі ұйымдастырылды. Баян-Өлгий аймағының Дэлүүн сұмыны тумасы, аймақтық арыстан Мустафа Нұрланұлы үшінші кезеңде мемлекеттік піл дәрежелі палуан Б.Соронзонболдыны, төртінші кезеңде мемлекеттік қаршыға дәрежелі палуан Н.Золбооны, бесінші кезеңде мемлекеттік лашын дәрежелі палуан Э.Энхбатты жығып, мемлекеттік “Лашын” атағына ие болғанын KAZNEWS ақпараттық агенттігі жылдың үздік оқиғасы ретінде анықтап отыр.

8. Моңғолиялық Казньюс ақпараттық агенттігі тұңғыш рет “Үркер” ұлттық сыйлығын жеңіп алды

Қазақстан Республикасының Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі ұйымдастырған «Үркер» сыйлығы аясында «ҚазАқпарат» ХАА 100 жылдығына арналған арнаулы сыйлық табыс етілді. Марапат ресейлік «ТАСС» агенттігі мен Моңғолиядағы қазақ тілді «Кaznews.mn» порталына берілді. Kaznews.mn порталы Моңғолиядағы ірі қазақ тіліндегі бұқаралық ақпарат құралы болып табылады және ұлттық құндылықтар мен төл өнерді дәріптеп, қазақ тілді контентті дамыту жолында сүбелі еңбек атқарып келеді.

2011 жылы Моңғолияда алғаш рет қазақ тіліндегі www.kaznews.mn вебсайтының іргетасы қаланып, 9 жыл бойы ғаламторда Моңғолия мен осы елдегі қазақтар туралы қазақ тілінде ақпарат таратып келеді. Сайттың құрылтайшысы – Өмірбек Қабайұлы.

KAZNEWS ақпараттық агенттігі шетелдік және Моңғолиядағы қазақ тілді ақпараттық құралдар арасынан тұңғыш рет “Үркер” ұлттық сыйлығына қол жеткізуі 2020 жылдың үздік оқиғасының тізімін жалғастырды.

9. Ұшқыш Бек Базылханұлы Улаанбаатар – Гонконг бағытына алғашқы рейсін сәтті жасады

2020 жылдың 20 қаңтар күні Моңғолияның Изинис Эйрвэйз компаниясының Әуе қозғалысын басқару орталығының басшысы, B737NG ұшағының екінші ұшқышы Бек Базылханұлы Улаанбаатар – Гонконг – Улаанбаатар бағытына ұшқан әуе көлігінің тізгінін ұстап, алғашқы рейсін сәтті жасап “Шыңғыс хан” халықаралық әуежайына қонған. Әуе көлігінің тізгінін кәсіби түрде өзі басқару – мансаптағы маңызды баспалдақ. Бұл оқиғаны KAZNEWS ақпараттық агенттігі жылдың үздік оқиғасы ретінде анықтап отыр.

10. Бүркітші Заманбол Талапқызы шетелдіктерді таңғалдырды

Неміс фотографы Лео Томас негізінен әр халықтың өмір сүру салты мен пейзаж түсіргенді ұнатады. Оның суретке қызығушылығын кәсіби ландшафт-фотографы Леннарт Пагель оятқан. Міне, содан бастап Томас телефонның камерасымен түсіре бастаған. Кейін ол фотоаппарат сатып алып, саяхаттап жүріп, кәсіби суретке түсіруге бел байлаған. Сондай сапарының бірі – Моңғолияға түскен.

Томасты бұл халықтың көшпенді өмір сүретіні, ата-салтын сақтап, атадан балаға берілетін дәстүр жалғастығын үзбеуі оны тәнтті етті. Тіпті, ұл-қыз деп бөлместен, өз кәсібін ұрпағына үйретіп кетуге тырысады екен.

Соның бірі – аңшылық. Бүгінде 300-ге жуық аңшы бар. Оның көпшілігі ер адам. Бұл жайытты Томас Алтай аумағында жүргенде құсбегі Заманбол Талапқызынан естіген.

Бойжеткен сол жерде бір топ аңшымен аңшылықта жүріпті. Көшпенді қазақ отбасынан шыққан ол, қала ішіндегі мектепте оқиды екен. Әр демалыс сайын Заманбол інісі Базарбаймен бірге аңшылықпен айналысып, жаттығып тұруы дәстүрге айналған. Сол сәтті түсіріп үлгерген фотограф Лео Томас сол суреттерді өзінің Инстаграм мен Facebook парақшаларына бөліскен.

Салт дәстүріміздің заманауи келбетін қалыптастыруға, моңғолия туризмінің дамуына қосқан үлесі үшін бұл оқиғаны – KAZNEWS ақпараттық агенттігі жылдың үздік оқиғасы ретінде анықтап, дәріптейді.