19 қыркүйек, KAZNEWS. Баян-Өлгий аймағынан 8 түлек Моңғолия Президентінің «Жолдау-2100» стипендиясының иегері атанды. Бұл туралы Kaznews.mn Моңғолия Президентінің Баспасөз қызметіне сілтеме жасап хабарлайды.

19 қыркүйек күні Моңғолия Президенті әкімшілігі әлемге әйгілі университеттерге білім алуға мүмкіндік беретін «Жолдау-2100» стипендиялық бағдарламасы арқылы шетелге жолдама алған 415 баланың есімін жариялады. Бұл тізімде Баян-Өлгий аймағынан 8 түлектің есімі аталады.

Баян-Өлгий аймағынан жоғарғы оқу орындарына ілестіру бірыңғай сынағын сәтті тапсырып «Жолдау-2100» стипендиялық бағдарламасы арқылы әлемге әйгілі университеттерде білім алуға жолдама алған түлектер тізімі.

1. Бекболат Нурбол – Баян-Өлгий аймағы, Бугат
2. Аманкелді Дидар – Баян-Өлгий аймағы, Буянт
3. Берден Ләйлім – Баян-Өлгий аймағы, Өлгий
4. Ержан Серхулан – Баян-Өлгий аймағы, Дэлүүн
5. Ерболат Ақжібек – Баян-Өлгий аймағы, Цэнгэл
6. Манарбек Ақерке – Баян-Өлгий аймағы, Баяннуур
7. Хулан Балмаржан – Баян-Өлгий аймағы, Улаанхус
8. Асылхан Ақтілек – Баян-Өлгий аймағы, Ногооннуур

Сондай-ақ, Ховд аймағынан Уатхан Музафар есімді оқушы аталмыш стипендия иегері атанған.

Сілтемесіз жаңалық оқисыз ба? Онда Telegram желісінде парақшамызға тіркеліңіз!

14 қыркүйек, KAZNEWS. Моңғолияның ұлттық кино өндірісі қарқынды дамып келеді. Казньюс ақпарат агенттігінің көзқарасы бойынша осы саладағы үздік деген он белгілі актерді назарларыңызға ұсынбақпыз. 

Бірінші орында, Ұлттық кино өнер академиясының үздік актері Ц.Цэрэнболд. Әріптестері арасында ширақ денесі және қоңыр дауысымен ерекшеленген. Ц.Цэрэнболд Netflix жасаған “Марко Поло” фильмінде Шыңғыс хан рөлін сомдаған. Қазақстандық “Жау жүрек мың бала” фильміндегі Жоңғар ханы Галданцэрэн, “Қазақ хандығы: Алмас қылыш” фильміндегі батыр рөлдері арқылы көрерменге таныс болды.

Екінші орында, Б.Амарсайхан. “Марко Поло” фильмінде Арықбұға рөлін сомдаған. Ол өз атын кино әлемінде брендге айналдыра білген санаулы актерлердің бірі және Голливуд стандарттарын Моңғолияда жүзеге асырушылардың бірі. Оның басты рөлде ойнаған “Бодлын хулгайч”, “Аравт” фильмдерін көріп өз бағаңызды беруіңізге болады.

Үшінші орында, О.Дөлгөөн (@dulguun.odkhuu), 24 жасында Уильям Шекспирдің «Ромео және Джульетта» атты романтикалық комедиясында Джульетта рөлін сомдаған. Еліміздегі сұлулардың тізіміндегі актриса, инстаграмда ең көп жазылушысы бар жұлдыздардың бірі.

Төртінші орында, Д.Баттөмөр. Көрермендер оны “банш Батаа” деп әжуалайды. Басты рөлде ойнаған “Трио” фильмі Варшава халықаралық кино фестиваліне жолдама алған.

Бесінші орында, С.Лхагвасүрэн. «Моңғол еліне еңбек сіңірген қайраткері» құрметті атағын алған актерлердің бірі. Бұл атағынан-ақ оның қандай дәрежеде танымал болғанын білуге болады. С.Лхагвасүрэн атын естігенде көз алдымызға «Помогите нам 2,3», «Нийслэл хүүхэн» келеді. 

Алтыншы орында, Д.Пүрэвсүрэн (@puujee1215). Көрермендердің көзайымына айналған, моңғолиялық актриса фильмде тек басты рөлдерді сомдайды. Бүгінде ең сұлу актрисалар тізімінде көш бастап тұр. Боолын гэрээ (Құл келісімі), Цасан охин (Ақшақар), Амьдрал (Өмір) атты фильмдері арқылы көрермен жүрегін жаулап алған.

Жетінші орында, Ж.Алтаншагай, Көрермендердің көзайымына айналған, моңғолиялық актер жанкүйерлерін үнемі жаңа жобаларымен қуанту үстінде. Олай дейтініміз әріптестерімен бірге түсірген «Зура 2» фильмі жуықта ғана көрерменге жол тартты.

Сегізінші орында, Б.Мишээл (@misheel.official). Еліміздегі сұлулардың тізіміндегі актриса, бүгінде ана атанып отыр. Жас болсада жиырмаға жуық фильмнің түсіріліміне қатысқан.

Тоғызыншы орында, Г.Ундармааны (@g.undarmaa) білмейтін қазақ жоқ шығар. Еңбек жолын «Шинэ үе» әзіл сықақ театрынан бастаған ол, бүгінде кино саласында сұраныса ие танымал актрисаның бірі.

Оныншы орында, С.Тэмүүжин (@temka_emotsi_official), Д.Түвшинтөр (@tutu__0806), Г.Анхбаяр (@ankhbayar_g) үштігі. Бұл үшеуі де бала кезінен жан-жақты болып өседі. Олардың қолынан келетіні кез келген көрерменге күлкі сыйлау. Үшеуінің есімі аталған кезде есіңізге «Гурван найз: Яасан байх уу?» келіп тұрған болар. Келісесіз бе?

Моңғолия 2020 жылы елдің “2050 стратегиясын” жасақтаған. Оны ел үкіметі министрлермен, қоғам қайраткерлері және саясаттанушылармен бірлесе отырып жасаған.

2050 стратегиясы 9 бағыттан тұрады:

1. Ұлттың негізгі құндылықтары – ұлт ретінде терең құндылықтарды терең ұғынып, сезіне білу.

2. Адами капитал – Әлемдік бақыт индексі бойынша Моңғолия халқының үздік он ел қатарына қосу мен адами даму индексін көтеру.

3. Өмір сапасы мен орта тап – халықтың әлеуметтік жағдайын көтеру, 2050 жылға дейін орта тап өкілдерін арттыру.

4. Экономика – дамыған елдердің қатарына қосылу, адам санына шаққанда табысты 15 мың АҚШ доллары ету.

5. Тиімді басқару – жемқорлыққа қарсы, адам құқықтары мен бостандығын сақтайтын басқару жүйесін жетілдіру.

6. Жасыл өсім – экологияны жақсарту мен халықты табиғатты аялауға үйрету.

7. Аймақтық даму – елдің түрлі аймақтарын дамыту, олардың өсу қарқынын арттыру.

8. Бейбіт қауіпсіз қоғам – ішкі және сыртқы ортада халыққа қауіпсіз қоғам құра білу.

9. Улаанбаатар қаласы мен серіктес қалалар – жаңа серіктес қалаларды салу және дамыту, Улаанбаатарды көркейту.

KAZNEWS. Улаанбаатар. 2022 жылғы 25 тамыз – Халықаралық Түркі академиясы мен Моңғолия академиясының Тарих және археология институты бірлесіп жүргізген «Номгон-2022» ғылыми археологиялық экспедициясы барысында Номгон алқабында (Моңғолияның Архангай аймағы) Құтлық Елтеріс қағанға арналған көне түркі дәуіріне тиесілі ғұрыптық кешені табылды.

Бұл туралы 2022 жылғы 24 тамызда Улаанбаатарда өткен баспасөз конференциясында Халықаралық Түркі академиясының президенті Д.Қыдырәлі мен Моңғолия Ғылым академиясы жанындағы Тарих және археология институтының директоры Г.Эрэгзэн мәлімдеді.

Халықаралық Түркі академиясы мен Моңғолия ҒА Тарих және археология институты «Бүгін сіздермен қуанышты жаңалығыммен бөліскелі отырмын. Биылғы экспедицияның нәтижесінде Күлтегін мен Білге қағанның әкесі, Түрік қағандығын қайта жаңғыртушы Құтлық Елтеріс қағанға арналған кешен мен жазба ескерткіші табылып отыр. Түркі дәуірінің құнды жәдігерінде «түрк» атауы алғаш рет кездесетін ең көне жазба ескерткіш екенін атап өткім келеді», – деді Д.Қыдырәлі БАҚ өкілдеріне.

Экспедиция мүшелерінің мәліметі бойынша, Номгон кешені 49х41,5м аумағында орналасқан. Кешеннің орталық ғимаратының айналасында сопақша арық қазылып, қазылған топырақтан бекіністің өзі тұрғызылған. Қазба жұмыстарының орнында табылған құнды олжаданың екі жағында – құлпытастың фрагментіндегі мәтін көне түркі руна жазуымен қашалған, ал үшіншісінде – соғды тіліндегі жазу. Экспедицияға қатысқан ғалымдар ескерткіш мәтініндегі «Тәңір», «Түркі», «Құтлық», «түмен» сияқты бірқатар сөздерді анықтай алды. Табылған жәдігерлер мен жазба мәтіні негізінде ғалымдар Номгон кешені Күлтегін мен Білге-қағанның әкесі – Түрік қағанатын жаңғыртып, оны 682-693 жылдары билеген Құтлық Елтеріс-қағанның құрметіне салынған деген қорытындыға келді. Осылайша, «түркі» сөзі кездесетін жерлеу тасынан табылған жазу түркі дәуірінің ең көне жазба ескерткіші болып табылады.
Жалпы, Номгон мәтіні түркітану тарихындағы Орхон жазбаларынан кейінгі үшінші жаңалық болып табылады және Номгон ғұрыптық кешеннің құрылымының өзі көп жағынан Білге-қаған мен Күлтегіннің ғұрыптық кешендеріне ұқсас. Сонымен қатар, Номгон стеласының жоғарғы бөлігінде екі қасқырдың бастары бейнеленген. Мұндай «қаған» атрибуттары басқа да көне түркі жәдігерлерде, соның ішінде Таспар-қаған, Білге-қаған, Күлтегін құрметіне қойылған ескерткіштерінде де бар екені белгілі.

Бұл археологиялық жаңалық түркітану ғылымындағы көне түркілердің тарихы туралы білімді айтарлықтай тереңдетіп, кеңейте алатын тарихи оқиға екені сөзсіз. Халықаралық Түркі академиясы мен Моңғолия археологтарының бірлескен жетістігі түркітілдес елдер мен Моңғолияның ғылыми орталары арасындағы археология мен тарих салаларындағы тығыз ынтымақтастықты одан әрі дамыту үшін жаңа перспективалар ашады.