Connect with us

Орта Азия және әлемде

Ұлт ұстазы ұлықталды

Published

on

Ахмет Байтұрсынұлы халқының азаттығы үшін отаршыл империямен алысып, саяси күрес майданына араласты. Басын бәйгеге тігіп, ұлтының қамын жеді. «Адамға көз, құлақ, тіл қандай керек болса, халыққа газет сондай керек» деп «Қазақ» газетін шығарды. Ұйқыдағы халқын «Маса» боп ызыңдап оятуға тырысты. Бір сөзбен айтқанда, «Тән көмілер, көмілмес еткен ісім» деген Ұлт ұстазының халқы үшін еткен қызметі шаш етектен. Осы жолда қуғын-сүргінге ұшырап, солақай саясаттың құрбаны болды. Ал, оның «Асықпаңдар, артымызда қазы бар!» деген сөзі ақиқатқа айналды…

АЛАШТЫҢ РУХАНИ КӨСЕМІНЕ
АРНАЛҒАН КОНФЕРЕНЦИЯ

Биыл Ахмет Байтұрсынұлының туғанына 150 жыл толды. Осыған орай жұма күні Алматыдағы Достық үйінде «Ахмет Байтұрсынұлы – Ұлт ұстазы» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті. Шараның басты мақсаты – қазақ халқының ар-ожданына айналған біртуар тұлғаның өмір жолы мен қоғамдық-саяси қызметін, қайраткерлігі мен күрескерлігін, шығармашылық мұрасын насихаттау болды.

Расында, түркі әлемінің ойшылдары санатына қосылған қазақ ағартушысының ХХ ғасыр басындағы ұлт-азаттық қозғалысын модернизациялаудағы шеберлігі мен реформаторлық өнегелі істерін бағалаудың маңызы өте зор. Жұма күнгі басқосуда отандық және шетелдік ғалымдардың қатысуымен Ахмет Байтұрсынұлы мұраларын жан-жақты ғылыми талдау, Ахметтану ғылымының өзекті мәселелерін талқылау, соны көзқарастар мен жаңа тұжырымдарға жол ашу да ортақ әңгіменің өзегіне айналды.

Халықаралық конференцияға отандық және алыс-жақын шет елдерден 100-ден астам ғалым-зерттеуші қатысты. ҚР ҰҒА академигі, тарих ғылымдарының докторы, Абай атындағы ҚазҰПУ профессоры Мәмбет Қойгелдиев, ҚР ҰҒА академигі, филология ғылымдарының докторы, профессор, «Астана» халықаралық қаржы орталығы Әкімшілік департаменті директорының орынбасары Шерубай Құрманбайұлы, профессор Нергиз Бирай (Түркия), профессор Гүлжанат Эрджиласун (Түркия), PhD доктор Өзгежан Кисижи (Германия), профессор Ким Сан Чоль (Оңтүстік Корея), профессор Бекир Түмен Сомунджуоглу (Түркия), PhD доктор Бахром Ирзаев (Өзбекстан) секілді ғалымдар баяндама жасады.

«Ахмет Байтұрсынұлының қайраткерлік жолы бүкіл түркі жұртына ортақ, оның өлшеусіз еңбегін жұмыла зерттеп, саяси тұлғалық бейнесін танытатын уақыт жетті», – деді жиынға қатысушылар.

Басқосу барысында Ахмет Байтұрсынұлының 12 томдық шығармалар жинағы және Түркиядағы Памуккале университетінің профессоры, алаштанушы ғалым Нергиз Бирайдың Ахмет Байтұрсынұлы туралы зерттеу кітабының тұсауы кесілді. Жинаққа қайраткердің бұрын-соңды жарияланбаған «Шаруашылық өзгеріс» мақаласы және орыс тіліндегі еңбектері енген.

АХМЕТТАНУ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ӨЗЕКТІ
МӘСЕЛЕЛЕРІ ТАЛҚЫЛАНДЫ

М.О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтының директоры, ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, филология ғылымдарының докторы Кенжехан Матыжановтың айтуынша, Ахмет Байтұрсынұлының еңбектері әлі жинақталып біткен жоқ. Сондықтан Ахаңның шығармаларына толық текстологиялық зерттеу жүргізу және әлі табылмаған, әлі жарияланбаған еңбектерін іздестіру жұмыстары бар.

«Мәселен, осы соңғы кездің өзінде Ахаңның Ленинге жазған үш хаты табылды. Осы үш хаттың өзінде Ахаңның ұлттық ұстанымы, саяси көзқарасы айқын көрінеді. Мұны тәуелсіз сананың тұрғысынан қайтадан зерттеу керек», – деді Кенжехан Ісләмжанұлы.

«Алаш» ғылыми-зерттеу институтының директоры, алаштанушы ғалым, журналист Сұлтан Хан Аққұлұлы Ахаңның айдауда жүрген кезінде «Мәдениет тарихы» деген қолжазба еңбегі болғаны, оның әзірге табылмай жатқаны туралы айтты.

«1934 жылы қуғында жүрген Ахаңды Әлихан Бөкейхан босатып алғанда, алдымен ол Мәскеуге Әлиханның үйіне барып, бір-екі күн түнеп, сол еңбегін қолжазба күйінде Әлекеңе тапсырып кеткені жөнінде әңгіме бар. Болашақта Ахаңның біз білмейтін әлі талай еңбегі табылатынына ешқандай күмән жоқ», – деп санайды Сұлтан Хан Аққұлұлы.

Мәні мен маңызы зор басқосуда Ұлт ұстазы туралы аз әңгіме айтылған жоқ. Салиқалы ой, салмақты пікір де молынан ұшырасты. Оның бәрі көңіл түкпіріне жылы қонақтап қалды. Бұл бағыттағы ізденістер алдағы уақытта да жалғасын тауып, ғалым мұрасы ел игілігіне айналары сөзсіз.

Ахмет Байтұрсынұлына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция барысында танымал суретші Алмас Сырғабайдың «Ахмет әлемі» көрмесі де өтті.

ТОБЫҚТАЙ ТҮЙІН

«Ел бүгіншіл, менікі ертеңгі үшін» деген Ахмет Байтұрсынұлының осылайша ұлықталып жатқаны қуантады. Бұл да азаттықтың арқасы. Өйткені, қазақты аяусыз қырған «қызыл империя» тұсында Алаш арыстарының атын атаудың өзі қылмыс саналды. Ендеше, туған халқының бостандығы жолында құрбан болған қайраткерлердің барлығы да елдік пен ерліктің өшпес өнегесі ретінде әспеттеле беруі керек.

Qazaq1913.com, Индира БІРЖАНСАЛ

Орта Азия және әлемде

Н.Шарбиев Таза ауа бойынша жоғары деңгейдегі форумға қатысты

Published

on

ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің орынбасары Н.Шарбиев Таза ауа бойынша жоғары деңгейдегі форумға қатысты. Бұл туралы ҚР Елшілігінің баспасөз қызметі хабарлады.

ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің орынбасары Н.Шарбиев 2023 ж. 2-3 наурызда Ұлан-Батырда өткізілген Таза ауа бойынша жоғары деңгейдегі форумға қатысып, осы ісшараға қатысушыларды Қазақстанда мемлекеттік деңгейде жүзеге асырылып жатқан таза ауамен қамтамасыз ету шараларымен таныстырды.

Н.Шарбиев сондай-ақ Моңғолияның Қоршаған орта және туризм министрі Б.Бат-Эрдэнэ және БҰҰ Азия және Тынық мұхиты экономикалық және әлеуметтік комиссияның (ЭСКАТО) атқарушы хатшысы А.Алисджабанамен бірге Азия мен Тынық мұхиты елдері үшін ауаның ластануына қарсы тұру ісшаралар бағдарламасы шеңберінде Ұлан-Батырдың «киіз үйлер» ауданының ағымдағы ахуалымен және Моңғолия астанасында ауа ластануын азайту бағытында асырылып жатқан технологиялық шешімдермен танысты.

Моңғолияның Қоршаған орта және туризм министрлігінің ұйымдастыруымен және ЭСКАТО-ның жәрдемімен өткізілген осы халықаралық форумға АҚШ, Ұлыбритания, Жапония, Австралия, Корея Республикасы, Сингапур, Ресей, Түркия, Қытай, Жаңа Зеландия, Молдова секілді 53 мемлекеттен 200 астам жоғары лауазымды тұлғалар мен ғалымдар қатысты. Ісшара барысында ғимараттардың энергиялық өнімділігі, қуаттың таза көздерінің артықшылықтары, халықтың денсаулығын жақсарту, ауаның ластануы мен парниктік шығарындылардың салдарымен күресу, жағар-жанармайға жұмсалатын шығындар секілді мәселелер қарастырылды.

Continue Reading

Орта Азия және әлемде

Түркияға көмекке кеткен моңғолиялық құтқарушылар елге оралды

Published

on

19 ақпан, KAZNEWS. Түркияға көмекке кеткен моңғолиялық құтқарушылар елге оралды.

Іздестіру-құтқару жасағы «Іздеу тобы», «Құтқару жасағы» және «Медициналық топ» болып үш топқа бөлініп жұмыс істеді. Құтқару жасағының құрамында Балу және Марта есімді екі іздеуші ит рөл атқарған.

Хатая қаласында 8-16 ақпан аралығында жұмыс істеген құтқарушы топты “Хөшигтийн хөндий” әуежайында Моңғолия Прьемер-министрінің орынбасары С.Амарсайхан, Түркияның Моңғолиядағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Зафер Атеш қатарлы лауазым өкілдері күтіп алды.

Құтқарушылар ғимарат қирандыларының астынан 8 адамды (оның ішінде 2 бала) аман алып шығып, денсаулық сақтау мекемесіне жеткізді, 19 адамның (оның ішінде 6 бала) мәйітін тиісті органдарға тапсырған.

Ал, медициналық топ 649 адамға (оның ішінде 72 бала) медициналық көмек көрсеткен. 

Continue Reading

Орта Азия және әлемде

Моңғолия жіберген 20 киіз үй Түркияға жетті

Published

on

16 ақпан, KAZNEWS. Моңғолия Үкіметі тарапынан Хатай қаласындағы зілзаладан зардап шеккендерге көмек қолын созу үшін 20 киіз үй, 1500 көрпе, 10 тонна ет өнімдері, 2 тонна шам жіберген болатын. 

Түрік жұртына көмек ретінде жіберілген моңғол киіз үйлері тиелген жүк көлігі Хатай қаласына жетті.  

Continue Reading

Орта Азия және әлемде

Моңғолиялық құтқарушылар Хатая қаласында іздестіру жұмыстарына кірісті

Published

on

09 ақпан, KAZNEWS. Моңғолиялық құтқарушылары Хатая қаласындағы іздестіру-құтқару жұмыстарына кірісті, деп хабарлайды Моңғолия Премьер-министрінің орынбасары Сайнбуянгийн Амарсайхан.

Моңғолиялық құтқарушылар іздестіру-құтқару жұмыстары басталғаннан бері қираған тұрғын үйлер арасынан 2 бала, 1 азаматты аман есен құтқарып қалған.

Continue Reading
Advertisement

Бізге жазылыңыз

Сөзге тиек

Дерек1 week ago

Таба аласыз ба? Моңғолияда ілбіс суретке түсіп қалды

Ұлыбританиялық DailyMail басылымы америкалық фотограф Макса Воның суретін жариялады. Суретте Алтай тауларының тау-тасты шатқалында сирек кездесетін ілбіс түсірілген. Ерекше ілбісті...

Дерек2 months ago

1903-2023 жыл аралығындағы қоян жылында есте қалған оқиғалар

06 қаңтар, KAZNEWS. Қоян жылы– барыс жылынан соң, ұлу жылынан бұрын келетін мүшел есебінің төртінші жылы. Қоян қазақтың шаруашылық тарихында...

Дерек3 months ago

Жылдың үздік 10 оқиғасы – KAZNEWS

24 желтоқсан. KAZNEWS ақпараттық агенттігі жыл сайын «Жылдың үздік 10 оқиғасын» анықтауды дәстүрге айналдырған. Агенттіктің көзқарасы бойынша 2022 жылдың үздік...

Дерек4 months ago

Тұрды Төлекенұлы туралы деректі фильм жарыққа шықты

04 желтоқсан, KAZNEWS. Көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, Қобда беті қазақтары (Монғолия) арасынан мемлекеттік лауазым атқарған алғашқы қайраткерлердің бірі Тұрды...

Дерек4 months ago

“Бүркіт” поэмасы һәм Ақтан Бабиұлы туралы 10 дерек

22 қараша, KAZNEWS. “Бүркіт” поэмасы һәм ақын жазушы, Моңғолия өнеріне еңбегі сіңген қайраткер Ақтан Бабиұлына байланысты 10 деректі назарларыңызға ұсынамыз....

Дерек6 months ago

Қоғам қайраткері Жеңісхан Дүзелбайұлы туралы деректі фильм һәм 10 дерек

05 қазан, KAZNEWS. Мемлекет және қоғам қайраткері, халқының адал перзенті, Моңғолияның Баян-Өлгий аймағын құруға атсалысқан қайраткерлердің бірі Жеңісхан Дүзелбайұлы туралы...

Дерек6 months ago

Баян-Өлгий аймағынан 8 түлек «Жолдау-2100» стипендиясының иегері атанды

19 қыркүйек, KAZNEWS. Баян-Өлгий аймағынан 8 түлек Моңғолия Президентінің «Жолдау-2100» стипендиясының иегері атанды. Бұл туралы Kaznews.mn Моңғолия Президентінің Баспасөз қызметіне...

Дерек6 months ago

Топ-10 Моңғолияның белгілі актерлері

14 қыркүйек, KAZNEWS. Моңғолияның ұлттық кино өндірісі қарқынды дамып келеді. Казньюс ақпарат агенттігінің көзқарасы бойынша осы саладағы үздік деген он...

Басты назарда