Моңғолияда
Айбота Әлиханқызы: Кер замандағы кедейшілік
Published
3 years agoon

«Атымды айта бастасам тілім таңдайыма жабысып қалғандай күй кешемін» – деп Қожа айтпақшы кедейшілік туралы айта бастасақ жұмыссыздық алдымен ойға оралады. Жұмыссыз адам кіріссіз, кіріссіз адам кедей. Оның басқа бір формуласы бола қоймас деп ойласақ тағы да қателеседі екенбіз. Қазіргі таңда мемлекеттік жұмысшылардың көпшілігі, малшылардың көпшілігі кедей адамның құрамына кіреді. Неге десеңіз айталық.
Монгол елінде 3 млн жарым адам бар делік. Осының бір миллионы кедей. Жұмыссызы да кедей, малшысы да кедей, үкіметтік қызметкері де кедей. Жұмыссыз адамның кедей болатыны түсінікті, ал, үкіметтік қызметкерлерге не жоқ деп таңғалуыңыз мүмкін. Себебі мемлекеттік қызметкерлердің 70 пайызы айлық-жалақысын кепілге қойып несие алып тіршілігін жалғаушылар. Олар тек ғана банкіні асырауда. Мысалы 6-7 миллион төгрөгті бірнеше жылда оннеше млн төгрөг қылып қайтарасыз. Немесе 60 млн төгрөгтің пәтер үйін ипотекамен алып 20 жылдың ішінде 120 млн немесе одан да көп қылып қайтарасыз. Егер жаңа үйленген жас отбасы болса әсіресе қалалы жерлерде үйлі болу үшін 20 жылын жұмсайды. 20 жыл бойы несие төлеп ақша жинай алмағандықтан қайта несие алып балаларын оқытады. Мемлекеттік ұйым-мекемелердің сот төрешілері немесе кейбір заңи, әскери ұйым-мекемелерді айтпағанда көпшілігінің айлық-жалақысы млн төгрөгке жетпейді Орташа есеппен алғанда 600-800 мың төг аралығында.
Енді қараңыз мемлекеттік қызметкерлердің көпшілігі несие төлейтіндіктен жалақысының 30 немесе 40 пайызын банкіге береді. 600 мың төгрөгтің 250 мыңы несиеге кетсе, қалған 350 мың төгрөгті қай жыртығына жамасын. Бір тонна көмірдің бағасы ең аз дегенде 75 мың, бір қойды ең аз дегенде 160 мың төгрөгке ала алады, ал, ұнның бағасы 50 мың төгрөг. Егер бір үйде бір адам жұмыс істейді деп есептесек әлгі ауыз толтырып айтып отырған 600 мың, 800 мың төгрөгіңіз тек қағаз ғана, қымбатшылықта қажетіңді өтеуге келмейтінін, қысқа жібі не күрмеуге, күрмеуге келсе сүйреуге келмейтінін бағамдай аласыз. Әйтеуір өлместің күнін көріп жүрген халық. Ал, малшылардың жағдайына тоқталсақ қыстың суығы, жаздың ыстығында малын жайып, құртын жеп, айранын ішіп жүргенімен сол малдың барлық өнімдерінен мол пайда тауып отырғаны да шамалы. Елімізде ірі өндірістер, мал терісі, жүні мен сүтін өңдеп нарыққа ұсынушылар тым аз. Соның салдарынан мал өнімдерінің бағасы түсіп, малшылардың кірісінің азаюына әсер етуде.
Сонымен қатар мал бір жұттық дегенді де ескеруіміз керек. Мал терілері далада қалды, түбіттің бағасы түсіп, қой жүні де мардымды емес. Тек ғана еттің бағасы көтерілгенімен ақшаның қажеттілігі туындаған жағдайда сол малын дереу сатып қажетіне жарату мүмкіндігі аз. Себебі кейбір сұмындар аймақ орталығынан 100-300 шақырым қашықтықта орналасқан. Малшылар малын әкеліп сатып, саудалауға шамалары келе бермейді. Малшылар мен мемлекеттік қызметкерлердің жағдайы осындай болғанда жұмыссыздардың халін ойлаудың өзі артық. Олар істейін десе де жұмыс жоқ, енді көпшілігі тегін әрі оңай жолмен келетін қаржы-қаражатты көксейді. «Тақыр кедей» деген анықтама бойынша азық-түлік талоны, немесе еңбек даяшылық, қамқорлық басқармасынан берілетін азды-көпті көмекке, еңбек шыдамдылығынан айырылған адамдарға берілетін қаржы яғни түсінікті тілде айтсақ группаға тәуелді болады. Соны алудың амал айласын қарастырады. Халықтың бір азғана пайызын қариялар құрайды. Өмір бойы үкіметке еңбек сіңірген, ұл-қызын өсірген қарттарымыздың алатын зейнетақының төменгі мөлшері 350 мың.
Жоғарыда осы қаржыға не алуға болатынын айтқанбыз. Қариялар қартайған шағында еңбегінің зейнетін көргеннің орнына бір отбасын осы 350 мың төгрөгпен асырап отыр. Өйткені қариялардың қолында отырған балаларында да жұмыс жоқ әйелі ерге, ер жерге, бәрі бірігіп шал кемпірдің зейнетақысына қарап отырған жайттар халық арасында өте көп. Бәз біреулері студент оқытып отыр. Жұмыссыздар, жұмыстағылар, немесе малшылар, қариялар кедейге есептелсе енді кімдер бай дейсіздер ғой! Кейбір өз еңбегімен, табан ет маңдай терімен байыған бизнесмендерді айтпағанда күнәһарлар ғана бай. Себебі олар халықтың нәпақасын жеушілер. Халықтың ішінде жетім-жесір, кәрі-құртаң, ауру-сырқау адамдардың бәрі кездеседі. Соларға жасалуға тиіс қызметтер жасалынбай, солардың мүддесі үшін қызмет ететіндер тек өзінің қара басын, жемтіктестері мен ағайын туыстарының ғана мүддесін ойлаған, тендер деп, басқа деп заң жүзінде, қағаз жүзінде барлығын реттеп, қоржынын толтырғандар ғана бай.
Ұлттық статистика комитеті және әлемдік банкінің кедейшіліктің деңгейін анықтаған зерттеу анализдеріне жүгінсек 2008 жылдары кедейлік деңгейі 35 пайыз болған. Кейіннен тау-кен саласы жанданудың нәтижесінде 2016 жылы 29,6 пайыз болса, 2018 жылы 28,4 пайызға азайған. Ауылдық жерлерден қарағанда қалалық жерлерде кедейшіліктің деңгейі жоғары. Мәселен Улаанбаатар қаласында кедейліктің деңгейі 62,1 пайыз болса 2018 жылы 63,5 пайызға жеткен. Сонымен қатар кедей азаматтардың 41,8 пайызы Улаанбаатар қаласында өмір сүретіні анықталған. Ал ең кедей аймақ ретінде 51,9 пайызбен Говьсүмбэр аймағы аталған. Халқының тең жарымы кедейлікте өмір сүреді деген сөз. Келесі орындарды 45,1 пайызбен Говь-Алтай, 42,5 пайызбен Дорнод, 40,9 пайызбен Ховд аймақтары бөліскен. Бұлар тек сандық деректер. Дегенмен бұның артында кедейшіліктің нағыз бет-бейнесі жасырынып жатуы мүмкін. Ал, осы тізімнің ішінде аймағымыз кедейшілік деңгейі бойынша 24,3 пайызды құрап отыр. Екі жыл сайын бір рет жасалатын зерттеулерге қарағанда елде қандай бір дағдарыс, төтенше жағдайлар орын алса кедейшілікке ұшырайтындар екі есеге көбеюі мүмкін.
Биылғы әлемді жайлаған «Ковид-19»-дың әсері болмай қоймасы анық. Дегенмен ел тізгінін ұстаған басшылар кедейшілікті жою мақсатында әлі күнге дейін есі дұрыс бағдарлама ұсынып іске асыра алмады. Жұмыссыздықты, кедейшілікті жоюдың ең дұрыс жолы – шағын және орта өндірісті дамыту деп есептеді. Есесіне биліктегілер өздері бөлісіп жеп, қалғанын жергілікті жерлердегілер жең ұшымен алып деген сияқты оң нәтиже берген жоқ. Әйтсе де бірлі-жарым шаруашылық бірліктеріне септігін тигізсе де кедейшілік пен жұмыссыздықты шешудің тиімді жолы бұл емес еді. Кедейшілікті азайтамыз деп шетелге жұмыс күшін шығару да тиімді тәсіл емес дейді зерттеушілер. Ең дұрыс жолы ішкі өнімдерді арттыру, ірі компаниялар, ірі өнеркәсіптер бой көтеру, жер байлығын ұтымды пайдалану. Ел көлемінде ең кедейшілік деңгейі төмен аймақ Өвөрхангай. Бұл аймақта кедейлік деңгейі 11 пайыз. Аталмыш аймақта тау-кен саласы ірі қарқын алып жұмыстауда. Соның пайдасы халыққа тимеді деп айта алмаймыз. Ұлан-байтақ монголдың кең даласында небәрі 3 млн халық кедейшілікте өмір сүргеніне ішің күйеді. «Кең далаға симай жүргеніміз жоқ, сиыса алмай жүрміз ғой» демекші жер байлығын игере алмай, ел бюжетін барынша қымқырып-жымқырып, жең ұшымен жалғасып, жемтіктес болған мәдениетті ұрылардан құтылмайынша, халық көзін ашып, ұйқыдан оянбайынша кедейшілік ешқашан жойылмайды…
Әттең бір кем дүние!!!
You may like
-
1903-2023 жыл аралығындағы қоян жылында есте қалған оқиғалар
-
Баян-Өлгий һәм Ховд: Қай аймақтың инвестициялық әлеуеті жоғары?
-
Аймақтың жарты жылдағы экономикалық әлеуметтік көрсеткіштері
-
Баян-Өлгий аймағының негізгі әлеуметтік көрсеткіштер серпіні қандай?
-
Домбырамен үйлескен ағылшын әні
-
Халықтың тұрақты қолданысындағы тауарлардың негізгі бағасы 4,7% -бен өскен

06 қыркүйек, KAZNEWS. Қазақстан Республикасының Моңғолиядағы Елшілігі Ғабит Қойшыбаев ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2023 жылғы 1 қыркүйекте Парламент палаталарының бірлескен отырысында жариялаған «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары» атты Қазақстан халқына Жолдауына арналған брифинг өткізді. Бұл туралы ҚР Елшілігінің баспасөз қызметі хабарлады.
Іс-шараға Моңғолия телеарналарының, ақпараттық агенттіктерінің және баспа басылымдарының өкілдері, сондай-ақ Моңғолияның Стратегиялық зерттеулер орталығының сарапшылары шақырылды.
Брифинг барысында Қазақстанның Моңғолиядағы Елшісі Ғабит Қойшыбаев моңғол бұқаралық ақпарат құралдары мен сарапшылар қауымдастығының өкілдеріне Жолдаудың негізгі мазмұны мен түйінді тұстарын жеткізді. Атап айтқанда, ол аудиторияны бұған дейін Президент Қ.Тоқаев ұсынған бастамаларды іске асырудағы ағымдағы жетістіктермен, сондай-ақ азаматтардың өмір сүру сапасын одан әрі жақсартуға бағытталған елдің әлеуметтік-экономикалық өміріндегі өзгерістерді тереңдету бойынша ҚР Үкіметінің алдына қойған жаңа міндеттерімен таныстырды.
Ол Президент Қ.Тоқаевтың Қазақстанның жаңа экономикалық бағытын айқындайтын қағидаттары әділдік, инклюзивтілік және үнемшілдік екенін атап өтті. Бұл ретте Жолдауда баяндалған міндеттер мен тапсырмаларды іске асыруға үш жыл ғана уақыт бөлінгенін баса айтты.
Сонымен қатар, қазақстандық дипломат алдағы салалық экономикалық реформалардың негізгі бағыттары мен тұстары туралы қысқаша баяндады. Осымен бірге, ол көзделген реформаларды сапалы және толыққанды жүзеге асыру үшін атқарушы билік жүйесінің өзін трансформациялау қажет болатынына назар аударды. Бұл трансформациялаудың негізгі бағыттары ретінде Мемлекет басшысы келесіні айқындады. Салалық шешімдерді әзірлеу және оларды орындау үшін жауапкершілікті, сондай-ақ олардың нәтижелі болуына дербес жауапкершілікті министрлер мен әкімдерге жүктеу; экономикалық саясатты іске асырудың толық жауапкершілігін Үкіметке жүктеу; Президент Әкімшілігін «саяси штаб» ретінде қайта құру және оның күш-жігерін мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуының стратегиялық бағыттарына, ішкі және сыртқы саясат, қорғаныс және қауіпсіздік, құқықтық және кадрлық саясат мәселелеріне шоғырландыру; мемлекеттік аппаратты бюрократиядан одан әрі арылту; саяси қызметкерлердің кадрлық резервін құру және т.б.
Қазақстан Елшісі көзделген реформалардың басты мақсаты – жылына 6-7% деңгейіндегі тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз ету, 2029 жылға дейін ұлттық экономика көлемін екі есеге арттырып, 450 миллиард АҚШ долларына дейін жеткізу екенін айтты.
Брифинг барысында Ғ.Қойшыбаев сондай-ақ ағымдағы жылы моңғол тарапының қатысуымен Қазақстанда өткізілетін кейбір көпжақты іс-шаралар туралы әңгімелеп берді. Атап айтқанда, ол аудиторияны 80-нен астам іс-шара аясында өткізіледі деп жоспарланған Шаңхай ынтымақтастық ұйымындағы Қазақстанның қазіргі төрағалығының негізгі басымдықтарымен таныстырып, Моңғолия буддистерінің жоғары лауазымды өкілінің қатысуымен өтеді деп күтілетін Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері съезі Хатшылығының алдағы мерейтойлық отырысының жоспарланғанын жеткізді.
Іс-шараның аясында қазақстандық дипломат Моңғолияның Стратегиялық зерттеулер орталығының сарапшыларымен Қазақстанда өткізіліп жатқан саяси және экономикалық реформалардың мазмұнын егжей-тегжейлі талқылап, Қазақстанның сыртқы сауда саясаты мен қазақстандық-моңғол екіжақты қатынастарының кейбір мәселелері бойынша пікір алмасты.
Моңғолияда
Рим Папасы Франциск Моңғолияға мемлекеттік сапармен келді
Published
4 weeks agoon
September 3, 2023
3 қыркүйек, KAZNEWS. Рим Папасы Франциск Моңғолияға мемлекеттік сапармен келді.
Рим Папасын Моңғолия Президенті Ухнаагийн Хүрэлсүх салтанатты түрде қарсы алды.
Мемлекет басшыларының халық алдында сөз сөйлеу рәсімі өтті.
Президент У.Хүрэлсүх өз сөзінде Рим Папасы Франциск Сіздің Моңғолияға мемлекеттік сапарыңыз еліміздің көп тұғырлы бейбітшілікке бағытталған сыртқы саясаты мен қарым-қатынастары тарихында жаңа парақша ашатынына және екі ел арасындағы достық қарым-қатынаста маңызды рөл атқаратынына сенімдімін.
Рим Папасы Франциск: «Зор тыныштықпен ағаш уықты, киіз туырлықты ордаңыздың алдына келдім” деп өз сөзін құрметпен бастады.
Салт дәстүрін сақтаған Моңғолияны мәңгілік көк аспаны жарылқаған, барлық жаратылысқа қамқорлықпен қарайтын будда дініндегі елде көптеген діндер бірлігінің символына айналғанын атап өтті.
#KazNews
Моңғолияда
Футбол федерациясының бас демеушісі ретінде Turan World компаниясы жұмыстайды
Published
1 month agoon
August 29, 2023
29 тамыз, KAZNEWS. Баян-Өлгий аймағының Футбол федерациясының бас демеушісі ретінде Turan World компаниясы жұмыстайды.
Бұл туралы ақпарат Turan World компаниясының директоры Ерболат Әшікұлы мен аймақтық Футбол федерациясының басшысы Ертай Оралұлы арасындағы кездесуден кейін белгілі болды.
Тараптар 5 жылдық ынтымақтастық туралы келісімге қол қойған.
Келісім шарт аясында аймақтық футбол құрамасының киімдері толығымен жаңартылып, жарыстарға қатысу үшін қаржылай қолдау көрсетіліп тұрады.
#KazNews
Моңғолияда
“Altai Academy” Ресейдің Алтай Республикасының университетімен ынтымақтастық орнатты
Published
1 month agoon
August 28, 2023
28 тамыз, KAZNEWS. Баян-Өлгий аймағында орналасқан “Altai Academy” тіл үйрету орталығы Ресейдің Алтай Республикасының университетімен ынтымақтастық орнатты. Бұл туралы Altai Academy орталығының директоры Берік Әкебайұлы хабарлады.
Ынтымақтастық бойынша аймақтағы мектеп оқушыларының орыс тілінің біліктілігін арттыру мақсатында Ресейден ұстаздар Алтай академиясына тұрақты келіп тұрмақ.
Оқушылардың жазғы және қысқы демалыстарында арнайы курстар жұмыстайтын болады.
Бізге жазылыңыз

Бекнұр Қалиұлы Азия ойындарын жеңіспен бастады

“Mecenat.kz” әдеби байқауының III мауысымына романдарды қабылдау басталды

Қазақстан мен Моңғолия Президенттері келіссөз жүргізді

Бүркіт Нұрасыл. Алаш зиялыларының ізі қалған Ресей

Ұлттық құндылықтар – ұлт қазынасы

Елші Ғабит Қойшыбаев брифинг өткізді

Айдағы Үндістанның станциясы «ұйқы» режиміне көшеді
Сапалы білім – тұрақты дамудың негізі

Екінші болма: Кітап не жайлы? БҰЛ КІТАПТАН НЕ ҮЙРЕНЕСІЗ?

ТАҒЫЛЫМЫ ЕРЕН БІЛІМ МЕКЕНІ

1 дана КАРТОП + 1 қасық БАЛ = желке мен мойындағы ТҰЗДЫ кетіреді

СУЫҚ ТИІП АУЫРҒАНДА ЖІБЕРЕТІН 10 ҚАТЕЛІК

Калифорния мемлекеттік унивеситетінің профессоры, доктор ТАНАЙҰЛЫ ЕРТАЙ

ШҰҒЫЛ: Баян-Өлгийде коронавирус жұқтыруы мүмкін деген күдікті тіркелді

Әуез Таштуанұлы – Моңғолиядағы қазақ ұшқышы

Заманбек Абдуллинұлы: Аптасына бір рет отын салатын пеш жасап шығардық

«Жас қазақ» жазғы этно-лагері – бір үйдің баласындай…

Бекнұр Қалиұлының Қырғызстандағы халықаралық турнирде чемпион атанған сәті

Мен сені сүйдім – Нұрсұлтан Төлеубай

Тұрды Төлекенұлы туралы деректі фильм жарыққа шықты

Қоғам қайраткері Жеңісхан Дүзелбайұлы туралы деректі фильм һәм 10 дерек

FIFA World Cup Qatar 2022 | Official Song

KOBA & NY-ZA – NE BOLDY SAGAN

Төлеген Жапарұлының “Ай хой 25” атты ән кеші өтеді
Сөзге тиек


Айдағы Үндістанның станциясы «ұйқы» режиміне көшеді
05 қыркүйек, KAZNEWS. Айдың бетінде күн батып, түн басталған кезде Үндістанның қондырғыш станциясы мен өздігінен жүретін станциялары «ұйқы» режиміне көшеді....


Кристиан Бэйл батыс Моңғолияға саяхаттады. #Бэтмэн😀
24 шілде, KAZNEWS. Жоғарғы суреттегі азамат әйгілі актер Кристиан Бэйл. Ол шілде айында батыс Моңғолияда саяхаттап, көшпенділердің салт дәстүрімен танысып...


Футзалдан ел біріншілігіне қатысқан футболшылардың орташа жасы – 23 де
6 сәуір, KAZNEWS. Моңғолия Президентінің қолдауымен Дорноговь аймағының Сайншанд қаласында ұйымдастырылған футзалдан 21 аймақтар арасындағы «Ұлттық кубок-2023» ел біріншілігі аяқталды. ...


Таба аласыз ба? Моңғолияда ілбіс суретке түсіп қалды
Ұлыбританиялық DailyMail басылымы америкалық фотограф Макса Воның суретін жариялады. Суретте Алтай тауларының тау-тасты шатқалында сирек кездесетін ілбіс түсірілген. Ерекше ілбісті...


1903-2023 жыл аралығындағы қоян жылында есте қалған оқиғалар
06 қаңтар, KAZNEWS. Қоян жылы– барыс жылынан соң, ұлу жылынан бұрын келетін мүшел есебінің төртінші жылы. Қоян қазақтың шаруашылық тарихында...


Жылдың үздік 10 оқиғасы – KAZNEWS
24 желтоқсан. KAZNEWS ақпараттық агенттігі жыл сайын «Жылдың үздік 10 оқиғасын» анықтауды дәстүрге айналдырған. Агенттіктің көзқарасы бойынша 2022 жылдың үздік...


Тұрды Төлекенұлы туралы деректі фильм жарыққа шықты
04 желтоқсан, KAZNEWS. Көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, Қобда беті қазақтары (Монғолия) арасынан мемлекеттік лауазым атқарған алғашқы қайраткерлердің бірі Тұрды...


“Бүркіт” поэмасы һәм Ақтан Бабиұлы туралы 10 дерек
22 қараша, KAZNEWS. “Бүркіт” поэмасы һәм ақын жазушы, Моңғолия өнеріне еңбегі сіңген қайраткер Ақтан Бабиұлына байланысты 10 деректі назарларыңызға ұсынамыз....