27 қаңтар, KAZNEWS. Баян-Өлгий тұрғындарының үйлену тойға қанша ақша жұмсайтындары және оның қаншалықты ақталатыны туралы асаба Сәтжан Класханұлы мен Солтыхан Кәрімханұлын сөзге тартқан едік.

Сәтжан Класханұлы, 28 жаста – жүргізуші, асаба, @Satjan Klaskhan, Телефоны: 95119633

АСАБАНЫҢ ТОЙ ТУРАЛЫ ТОЛҒАНЫСЫ

Асабалық – ол арнайы оқытылатын мамандық емес. Сондықтан əркім əрқалай өз əлінше қызықты етіп жүргізуге тырысып жатады. Жалпы қазақ халқы «Тапқаным тойға шашылсын» – деп тойдан ештеңесін аямаған халық. Тіптен тарихи деректер, аңыз əпсаналардан да «Отыз күн ойын, қырық күн тойын» жасапты деген сөз тіркестерін жиі кездестіреміз.

Содан қарап-ақ халқымыздың тойға қаншалықты көңіл бөлетінін аңғаруымызға болады. Қазір мынау пандемия уақытына байланысты алқалы жиындар мен той томалақ біршама тоқтап тұрғаны болмаса, қазақтың əрбір қуанышы тойсыз өтпейді.

ЖҮРГІЗУ МӘНЕРІ ҚАНДАЙ БОЛУ КЕРЕК

Негізі тойдың қалай өтуі келген қонақтардың ықылас-ыждағаты, асабаның біліктілігіне қатысты болып келеді. Жасырып қайтеміз кейде асабаның айқайы мен көпшіліктің шуылы қосылған ретсіз тойларды да көріп қаламыз. Бөтен сөзбен ана тілін былғаған, күлдіремін деп бүлдірген, кəріге де жасқа да құрдасындай қалжың айтатын, сөздің жүйесі мүлде түсіне кіріп шықпаған əйтеу зырылдап сөйлесек сол өнер екен деп білген той басқарушылар да табылады. Бұл қате. Біреудің 20 жыл, тіптен 30 жыл күткен қызығын өзінің кішкентай пайымымен өлшеп, тойды қыздырған былай тұрсын, топалаңын шығарып жатады.

Өз басым 16 жыл осы салада еңбек етіп, халықтың қызық-қуанышын бөлісіп келемін. Осыдан 15-16 жыл бұрын қазақтың қара домбырасын қолыма алып ел алдына шыққанда, маңдайымнан сыйпап төбесіне көтерген халық əлі де сол биігінен түсірген емес. Халықтың жүрек түкпірінен орын алу, өнеріңмен елдің құрметіне бөленуден артық бақыт жоқ. Сондықтан осы мүддеден толығымен шыға алдым деп ойлаймын, əлі де шыға беру басты мақсатым болып табылады.

Əрбір асабаның той басқаруда ұстанатын өзіндік мəнері (стиль) болады. Осы уақыт ішінде өзімдік қолтаңбамды қалыптастырдым деп ойлаймын. «Бүгінгі ақыл, ертеңге жарамайды» демекші, қазіргі замана талабы таптауырын, жаттанды, жыртақай әзілдерді көтермейді. Сондықтан асабалар үнемі ізденіс үстінде боламыз. Өз басым өмірге жаңа қадам басып жатқан екі жасқа күлдіре отырып, олардың зердесіне ой салуды басты міндет ретінде түсінемін. Қысқасы асаба, шешендік, сыпайы сөз саптау, арғы-бергіден хабары бар, ана тілінің мәйегіне уызынан жарыған болуы шарт.

ҮЙЛЕНУ ТОЙДЫҢ БАҒАСЫ ТУРАЛЫ 

Бағаға келсек қатып қалған қағида жоқ. Тіптен кейбір адамдардың өтінішін ескеріп текке де той жүргізген кездерім болған. Әркім көрпесіне қарай көсіледі. Бірақ, кейбір аспа-төк тойларда, орынсыз ысырапшылдыққа жол беріліп жатады. «Кедей байға, бай құдайға» жетсем деген заман. Кейде естіп жатамыз қалыңдық күйеуіне бәленбай миллионға той көйлегін әперіп бер, немесе бал айымызды сондай елге барып өткізейік» – дейтін сөздерді.

Адамдар есте қалатын күн жасағысы келеді. Сол үшінде қарызға батып, орынсыз шығындарға жол беріп жатады. Бірақ тойдан кейінде өмір керек. Ал асабаға шығарған қаражатының өтелуіне әрбір той иесі алаңдайды, себебі жүргізуші – іс-шараның бет-бейнесі. Алайда той өткен соң жас жұбайлар келіп рахметін айтып жатқанда қызметтің бағасы толығымен ақталған болар деп қуанамын.

Солтыхан Кәрімханұлы – жүргізуші, асаба, @Solthan Karimhan, Телефоны: 99429226

АСАБАНЫҢ ТОЙ ТУРАЛЫ ТОЛҒАНЫСЫ

Той адам өміріндегі қуанышты, ұмытылмас күндерінің бірі. Сондықтан да той иелері қуанышын есте қалатындай етіп жасағысы келеді. Той қонақтарының көңілді болуы, тойдың жоғарғы деңгейде өтуі асаба немесе жүргізушіге байланысты.

ТОЙ БАҒДАРЛАМАСЫ ҚАЛАЙ ЖАСАЛАДЫ

Жүргізуші менің маманым емес қызығушылығым. Той басқаруда 10-15 жылдық тәжірибем бар, әрі семьялық өнерлі жұпбыз. 70-80 жылдардың әуендерін моңғол және қазақ тілінде жанды дауыста орындаймыз. Ал заманауи жастардың талғамы, эстрадалық әндер де орындаймыз. Тойда епсіз ойындар жүргізу, албаты айқайға басуға, түсініксіз әрекеттерге жол берілмеу керек.

“Сөз жүйесімен, той иесімен” -дейді қазақ халқымыз. Мені асабаға таңдаған той иесімен жолығып той жоспарын (праграмма) ақылдаса отырып жасаймыз. Асаба сол тойдың бет бейнесі болғандықтан той иесімен келіссем уәдемде тұрамын.

ҮЙЛЕНУ ТОЙДЫҢ БАҒАСЫ ТУРАЛЫ  

Той халықтың қазынасы. Жиғаның тойға шашылсын дейді халқымыз. Деседе біздің Керей қазақтары тойға ерекше тиянақты қарайды. Албаты ысыраппен, дарақылықты жақамайды.

Тұрымтай тұсында, балапан басында. Осыдан 10 жыл бұрынғы той тойхана дастархан, ас су бәрі-бәрі өзгешелікте. Қазіргі жастар тойларын заманауи тойханада жасағысы келеді. Ондай тойхана әрине бағасы сәл қымбат. Бес саусақ тең емес. Өзінің тіршілік деңгейіне тарылты тойын жап-жақсы өткізетін үлгілі жандарды да көріп жүрмін. Менің байқауымша қазіргі тойға жұмсайтын ақша 15-20 миллион төгрөг деп ойлаймын. Ұят болады, обал болады дейтін қазақпыз ғой. Шақырырған соң ұят деп қонақтарда түгел келіп жатады. Тойға жұмсалған ақшаның 60 пайызы ақталуы мүмкін.

Тойды көппен бөліссең көбейеді дейді. Пандемиядан аман болайық. Той көп болсын ағайын!