Моңғолияда

Бәделхан Қабдісіләмұлы: Баян-Өлгий аймағының Парламенттегі 3 мандаты сақталуы керек

Published

4 years ago

November 15, 2019

Улаанбаатар – /KAZNEWS/. 2019 жылдың 14 қарашасында Моңғолия Парламенті 1992 жылы бекітілген Моңғолия Конституциясына қосымша өзгертулер еңгізу туралы заң қабылдады. Осы сәтте Моңғолия Парламентінің депутаты, Құрылыс, қала құрылымы министрі Бәделхан Қабдісіләмұлы Баян-Өлгий аймағының азаматтарының сайлау, сайлану жөнінде сауал қойып, жауап беруін өтінді.

МҰХ-ның мүшесі Қ. Бәделхан:

-Қазіргі Конституция бойынша «МҰХ-ның мүшесі – халық елшісі болып табылады. Ол халықтың дауыс тікелей беруі арқылы сайланады» делінген. Ата заңдағы бұл бап сол қалпында қалтырылады. Біздің аймақтан сайлау сайын 3 депутат сайланып келеді. 1924 жылғы алғашқы Негізгі заңды қабылдаған 72 депутаттың үшеуі біздің аймақтан болды. Тек 2012 жылы аралас жүйемен өткен сайлауда ғана 2 өкіл сайланды. Біз бұл кезде аймақ азаматтары мен ұлт азшылығы құқығы бұзылды деп көреміз. Азаматтар да солай айтып жүр. Сондықтан да азаматтар бізге осы ойларын жеткізіп беруді айтып отыр. Егер аралас жүйеде өткізілсе, біздің құқығымыз бұзылады. Парламенттегі 3 өкіл де мұны қолдамайды. Енді қабылданатын заң және тәртіппен немесе жаңа заңмен мұны ретке келтіріп, тұрақты 3 өкілді болатындай етіп, заңдастырып беруге болмай ма?

МҰХ-ның төрағасы Г. Занданшатар: Д. Лүндээжанцанға сөз берейін.

МҰХ-ның мүшесі, Конституцияға қосымша өзгерту енгізу жұмыс тобы мүшесі Д.Лүндээжанцан:

-Біз Ата заңды қабылдаған кезден бастап, 1990 жылы жаңа негізгі заңды қабылдау үшін құрылған Халық Ұлы Хуралы кезінде және әрқашан Баян-Өлгий аймағы өкілдерін қалыс қалдырған емеспіз. Сол үшін сайлау заңдарында да бұл жағдай көрсетілген. Егер пропорцианаль және мажоритар жүйе араласқан, көп дауыс алған партия өкілдерін пайыздық мөлшерімен анықтау жанама және тікелей сайлау жүйесі конституцияға енгізілсе де, Баян-Өлгий аймағы, сондай-ақ қазақ азаматтар өкілдері мандаты азаймайды. Жаңа ғана мен МҰХ-ның мүшесі Д. Мұратпен осы мәселе төңірегінде көп әңгімелестім. МҰХ-ның мүшесі Қ. Бәделханға пікірін айтатын болып жатқандықтан кезіге алмадым. Мұны мен емес, келісім жұмыс тобы ұсыныс етіп отыр. Егер бұл бап енгізілсе, 2024 жылы Баян-Өлгий аймағына тікелей өкілін сайлау үшін 2 мандат беріледі. Одан тыс мемлекеттік деңгейдегі аумаққа атын ұсыныушылар партиялар тарапынан ұсынылады. Мұндай жағдайда мемлекет бойынша қазақ азаматтар өкілдері парламенттен ең кем дегенде 3-4 орын алуына мүмкіндік бар деп есептеліп шығарылған. Еліміз Конституциясында «дүние мүлкі, жасы, жынысы, шыққан тегіне қарай азаматтарды алалауға, шеттетуге болмайтындығы» көрсетілген. Сайлау заңында да бұл ұстаным ескерілген. Сіздің айтып отырған аралас сайлау жүйесіне қатысты мәселе «62-нің тобы /Конституцияға қосымша өзгерту енгізу қажет деп заң жобасына қол қойған парламент депутаттары/» жобасына енген жоқ. Алайда, сайлаушылардың берген дауысы есептелмей қалатын жағдай жоқ. Адамдардың жалғыз наразы болатыны, бұл – партияның атын жамылып, жабық тізім арқылы көптің қолдауына ие бола алмайтын, қаламаған адамдардың парламентте отыруы. Біз мұны ескеріп, ашық тізім жасап, аумақ пен тізімге енген атын ұсынушы үшін дауыс беретін етіп жасадық.

МҰХ-ның төрағасы Г. Занданшатар: Қ. Бәделхан депутатқа қосымша 1 минут беріледі:

-МҰХ-ның мүшесі Қ. Бәделхан:

-Лүндэжанцан мырза, мемлекет бойынша атын ұсынушы «сайлануы мүмкін» деп отыр. Мен нақты жағдайды анықтамақпын. Неге десеңіздер, біз конституцияға қосымша өзгертулер енгізбекпіз. Сондықтан да «Баян-Өлгий аймағына 3 мандат беруді заңдастырып берсеңіздер» дегенді айтып отырмын. Неге десеңіз, біздің орынымызды кейін жастар басады. Олар сол кездегі депутаттар не айтты, неге бұл мәселені қозғамады деп айтпай ма?! Сол үшін де оны кепілдендіріп алғанды жөн санаймыз. Бұл менің емес, осында отырған үш өкілдің сауалы деп есептеңіздер.

МҰХ-ның мүшесі, Конституцияға қосымша өзгерту енгізу жұмыс тобы мүшесі Д.Лүндээжанцан:

-Сайлаудан бір жыл бұрын «Сайлау туралы заңды өзгертуге тыйым салынады» деп Негізгі заңға енгелі отырған қосымша өзгерту енгізу жобасында көрсетілген. Не болса да, 2022-2023 жылдары Сайлау туралы заңды жаңалап, бекітуге тиіс. Осы кезде Баян-Өлгий аймағы үш мандатын қысқарпайтыны туралы арнайы баппен бекітіп беру қажет. Бұл осы мәжіліс хаттамасына жазылуы қажет. Біз Сайлау туралы заңды үнемі өзгертіп, оған қайта-қайта түзету жасап, жамап-жасқап келеміз. Осы кездері Баян-Өлгий аймағы өкілі үштен төмен болмауы керек деген принцип ұстанып келдік. Бұл қай кезде де осылай болғаны жөн.

Аралас жүйе бойынша сайлау өткізу бабы көпшілік тарапынан қолдау таппай, конституцияға қосымша өзгерту енгізу жобасынан алынып тасталды.

Естеріңізге салсақ, Моңғолия Конституциясына қосымша өзгерту енгізу мәселесі соңғы үш парламентте белсенді талқыланатын тақырыпқа айналып, қазіргі МҰХ 5 ай, 158 тәулік талқыға салып бекітті.

Осылайша 1992 жылы қабылданған Ата заңға 2000 жылы жасалған жеті қосымша өзгертуден кейін екінші рет қосымша өзгерту енгізілді. Бұл жолы 35 бап, тармаққа қосымша өзгерту жасалды. Конституция өзгертуін мәжіліске қатысқан 63 депутаттың 100 пайызы қолдауымен бекітті. Дауыс беруге парламенттегі Демократиялық партия кеңесі мен МҰХ-ның мүшесі О. Басанхүү қатысудан бас тартты. Қосымша өзгерту енгізілген Конституция 2020 жылы 25 мамыр күні 12:00 сағатта күшіне енеді.

Related Topics:Kaznewsmn Бәделхан Қабдісіләмұлы

Up Next

“The Hu” тобы “Шыңғыс хан” орденімен марапатталады

Don't Miss

Конституцияға жасалған өзгерістер Президент Х.Баттулгаға қандай мүмкіндік берді?

Kaznews Agency

Казньюс агенттігі

Моңғолияда

Елші Ғабит Қойшыбаев брифинг өткізді

Published

3 weeks ago

September 6, 2023

Kaznews Agency

06 қыркүйек, KAZNEWS. Қазақстан Республикасының Моңғолиядағы Елшілігі Ғабит Қойшыбаев ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2023 жылғы 1 қыркүйекте Парламент палаталарының бірлескен отырысында жариялаған «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары» атты Қазақстан халқына Жолдауына арналған брифинг өткізді. Бұл туралы ҚР Елшілігінің баспасөз қызметі хабарлады.

Іс-шараға Моңғолия телеарналарының, ақпараттық агенттіктерінің және баспа басылымдарының өкілдері, сондай-ақ Моңғолияның Стратегиялық зерттеулер орталығының сарапшылары шақырылды.

Брифинг барысында Қазақстанның Моңғолиядағы Елшісі Ғабит Қойшыбаев моңғол бұқаралық ақпарат құралдары мен сарапшылар қауымдастығының өкілдеріне Жолдаудың негізгі мазмұны мен түйінді тұстарын жеткізді. Атап айтқанда, ол аудиторияны бұған дейін Президент Қ.Тоқаев ұсынған бастамаларды іске асырудағы ағымдағы жетістіктермен, сондай-ақ азаматтардың өмір сүру сапасын одан әрі жақсартуға бағытталған елдің әлеуметтік-экономикалық өміріндегі өзгерістерді тереңдету бойынша ҚР Үкіметінің алдына қойған жаңа міндеттерімен таныстырды.

Ол Президент Қ.Тоқаевтың Қазақстанның жаңа экономикалық бағытын айқындайтын қағидаттары әділдік, инклюзивтілік және үнемшілдік екенін атап өтті. Бұл ретте Жолдауда баяндалған міндеттер мен тапсырмаларды іске асыруға үш жыл ғана уақыт бөлінгенін баса айтты.
Сонымен қатар, қазақстандық дипломат алдағы салалық экономикалық реформалардың негізгі бағыттары мен тұстары туралы қысқаша баяндады. Осымен бірге, ол көзделген реформаларды сапалы және толыққанды жүзеге асыру үшін атқарушы билік жүйесінің өзін трансформациялау қажет болатынына назар аударды. Бұл трансформациялаудың негізгі бағыттары ретінде Мемлекет басшысы келесіні айқындады. Салалық шешімдерді әзірлеу және оларды орындау үшін жауапкершілікті, сондай-ақ олардың нәтижелі болуына дербес жауапкершілікті министрлер мен әкімдерге жүктеу; экономикалық саясатты іске асырудың толық жауапкершілігін Үкіметке жүктеу; Президент Әкімшілігін «саяси штаб» ретінде қайта құру және оның күш-жігерін мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуының стратегиялық бағыттарына, ішкі және сыртқы саясат, қорғаныс және қауіпсіздік, құқықтық және кадрлық саясат мәселелеріне шоғырландыру; мемлекеттік аппаратты бюрократиядан одан әрі арылту; саяси қызметкерлердің кадрлық резервін құру және т.б.
Қазақстан Елшісі көзделген реформалардың басты мақсаты – жылына 6-7% деңгейіндегі тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз ету, 2029 жылға дейін ұлттық экономика көлемін екі есеге арттырып, 450 миллиард АҚШ долларына дейін жеткізу екенін айтты.
Брифинг барысында Ғ.Қойшыбаев сондай-ақ ағымдағы жылы моңғол тарапының қатысуымен Қазақстанда өткізілетін кейбір көпжақты іс-шаралар туралы әңгімелеп берді. Атап айтқанда, ол аудиторияны 80-нен астам іс-шара аясында өткізіледі деп жоспарланған Шаңхай ынтымақтастық ұйымындағы Қазақстанның қазіргі төрағалығының негізгі басымдықтарымен таныстырып, Моңғолия буддистерінің жоғары лауазымды өкілінің қатысуымен өтеді деп күтілетін Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері съезі Хатшылығының алдағы мерейтойлық отырысының жоспарланғанын жеткізді.
Іс-шараның аясында қазақстандық дипломат Моңғолияның Стратегиялық зерттеулер орталығының сарапшыларымен Қазақстанда өткізіліп жатқан саяси және экономикалық реформалардың мазмұнын егжей-тегжейлі талқылап, Қазақстанның сыртқы сауда саясаты мен қазақстандық-моңғол екіжақты қатынастарының кейбір мәселелері бойынша пікір алмасты.

Моңғолияда

Рим Папасы Франциск Моңғолияға мемлекеттік сапармен келді

Published

3 weeks ago

September 3, 2023

Kaznews Agency

3 қыркүйек, KAZNEWS. Рим Папасы Франциск Моңғолияға мемлекеттік сапармен келді.

Рим Папасын Моңғолия Президенті Ухнаагийн Хүрэлсүх салтанатты түрде қарсы алды.

Мемлекет басшыларының халық алдында сөз сөйлеу рәсімі өтті.

Президент У.Хүрэлсүх өз сөзінде Рим Папасы Франциск Сіздің Моңғолияға мемлекеттік сапарыңыз еліміздің көп тұғырлы бейбітшілікке бағытталған сыртқы саясаты мен қарым-қатынастары тарихында жаңа парақша ашатынына және екі ел арасындағы достық қарым-қатынаста маңызды рөл атқаратынына сенімдімін.

Рим Папасы Франциск: «Зор тыныштықпен ағаш уықты, киіз туырлықты ордаңыздың алдына келдім” деп өз сөзін құрметпен бастады.

Салт дәстүрін сақтаған Моңғолияны мәңгілік көк аспаны жарылқаған, барлық жаратылысқа қамқорлықпен қарайтын будда дініндегі елде көптеген діндер бірлігінің символына айналғанын атап өтті.

#KazNews

Моңғолияда

Футбол федерациясының бас демеушісі ретінде Turan World компаниясы жұмыстайды

Published

4 weeks ago

August 29, 2023

Kaznews Agency

29 тамыз, KAZNEWS. Баян-Өлгий аймағының Футбол федерациясының бас демеушісі ретінде Turan World компаниясы жұмыстайды.

Бұл туралы ақпарат Turan World компаниясының директоры Ерболат Әшікұлы мен аймақтық Футбол федерациясының басшысы Ертай Оралұлы арасындағы кездесуден кейін белгілі болды.

Тараптар 5 жылдық ынтымақтастық туралы келісімге қол қойған.

Келісім шарт аясында аймақтық футбол құрамасының киімдері толығымен жаңартылып, жарыстарға қатысу үшін қаржылай қолдау көрсетіліп тұрады.

#KazNews

View this post on Instagram

A post shared by Kaznews (@kaznewsmn)

Моңғолияда

“Altai Academy” Ресейдің Алтай Республикасының университетімен ынтымақтастық орнатты

Published

4 weeks ago

August 28, 2023

Kaznews Agency

28 тамыз, KAZNEWS. Баян-Өлгий аймағында орналасқан “Altai Academy” тіл үйрету орталығы Ресейдің Алтай Республикасының университетімен ынтымақтастық орнатты. Бұл туралы Altai Academy орталығының директоры Берік Әкебайұлы хабарлады.

Ынтымақтастық бойынша аймақтағы мектеп оқушыларының орыс тілінің біліктілігін арттыру мақсатында Ресейден ұстаздар Алтай академиясына тұрақты келіп тұрмақ.

Оқушылардың жазғы және қысқы демалыстарында арнайы курстар жұмыстайтын болады.