«Өзгеріс үшінгі әйелдер», МОНФЕМНЕТ Ұлттық желісі мемлекеттік емес ұйымдарының консорциумы Оңтүстік Кореяның Халықаралық ынтымақтастық агенттігі (КОЙКА), БҰҰ-ның Даму бағдарламасы бірлесіп «Гендерлік теңдік пен әйелдердің шешім қабылдауға қатысуына жәрдемдесу» жобасының қолдауымен Әйелдердің көшбасшылық желісін ұйымдастыру, әр түрлі деңгейдегі сайлауға үміткер әйелдерге арналған кешенді саяси көшбасшылық бағдарламасын жүзеге асыру, әйелдердің саяси белсенділігін арттыруға бағытталған ұжымдық ықпал ету жұмысын бірлесе жүзеге асыруда.
МОНФЕМНЕТ Ұлттық желісінің Баян-Өлгий аймағындағы үйлестірушісі Зәуреш Қайсақызымен болған шағын сұхбатымызды ұсынамыз.
Ең әуелі сізге бүгінгі күннің сәлемін жолдаймын. Біздің оқырмандарға өзіңіз туралы таныстыра кетсеңіз?
Есімім Зәуреш Қайсақызы. Әйелдердің көшбасшылық бағдарламасының Баян-Өлгий аймағындағы үйлестірушісі болып қызмет атқарамын. Адам құқықтары мен әйелдердің мүддесін қорғау бағытында жұмыс жасайтын заңгер, адам құқығы жөніндегі активист.
Әйелдердің көшбасшылық желісі жөнінде айтып берсеңіз? Ерекшелегі неде?
Әйелдердің көшбасшылық желісі әр түрлі деңгейдегі сайлауға үмікер әйелдердің саяси белсенділігін арттыруға бағытталған кешенді бағдарламаларды жасап, ұжымдық ықпал ету жұмыстарын атқарады. Бұл желі «Өзгеріс үшінгі әйелдер», МОНФЕМНЕТ Ұлттық желісі мемлекеттік емес ұйымдарының консорциумы Оңтүстік Кореяның Халықаралық ынтымақтастық агенттігі (КОЙКА), БҰҰ-ның Даму бағдарламасы бірлесіп «Гендерлік теңдік пен әйелдердің шешім қабылдауға қатысуына жәрдемдесу» жобасының қолдауымен жүзеге асуда.
Желінің мақсаты – көшбасшы әйелдерді саясатқа тарту, шешім қабылдау деңгейіндегі қызметке үміткер ету, саяси сайлауға түсу, сол арқылы азаматтардың сенімін алып, адам құқықтары бойынша гендерлік теңдік қағидаттарына сәйкес келетін және тұрақты даму мақсаттарын жүзеге асыруға қажетті білім мен дағдылар арқылы ынтымақтастық және ұжымдық әсер етуге көп қырлы қолдау ортасы және тірек нүктесі болады.
Желінің өткен жылдары және бүгінгі күні әйелдердің қандай қажеттіліктеріне баса назар аударып жұмыс атқарып келдіңіздер?
Өткен жылы Әйелдер көшбасшылығы желісі көшбасшы әйелдер үшін ұжымдық кеңістік құруға көбірек көңіл бөлдік. Биылғы 2022 жылдан бастап біз әйел көшбасшылардың қоғамдағы тиімділігін, жетістігін және саяси мақсаттарын жария ету, саясатқа жаңадан келгендер мен сайлаушыларды шабыттандыратын бейнелерді көрсету және қоғамда әйелдер көшбасшыларының көп санын қалыптастыру үшін жұмыс істеп жатырмыз.
Жалпы, кең шеңбер құрып, біртұтас ықпал жасауға көбірек мән беріледі. Атап айтқанда, ауылдық жерлерде тұратын барлық жастағы әйелдердің өкілдігі мен қатысуын қамтамасыз ету үшін ұлттық деңгейде жұмыс істеу маңызды болмақ.
Ұлттық деңгейде жұмыстау мақсатында Баян-Өлгий аймағында да желісі құрылған деп түсініп отырмын. Бұл жөнінде айта кетсеңіз?
Әйелдер көшбасшылығы желісі Баян-Өлгий аймағына да құрылды. Ол әйелдер көшбасшылығы желісінің жергілікті жердегі өкілі болады.
Біз жергілікті әйелдерге желілік саясаттарды, стратегияларды және іс-шараларды жеткіземіз. Біздің басты мақсатымыз – ауылдық және жергілікті әйелдердің саяси көшбасшылығына қолдау көрсету және мүшелікті кеңейту болып табылады.
Саяси партиялар да әйелдердің көшбасшылығы туралы әңгімені жиі қозғайды. Әйелдер көшбасшылық желісі қандай бір партиямен байланысы бар ма?
Біздің желі ешбір партияға немесе коалицияға жатпайды. Ұлттық деңгейде жұмыс жасап белсенді әйелдер көшбасшылық желісін құрып жатқандықтан қанлай бір партияға қарасты болу біз үшін үшін мағынасыз мәселе. Оның орнына біз партияға қарамастан көшбасшы әйелдерді қолдайтын ортақ алаңбыз. Біз саясатқа араласқысы келетін және шешім қабылдау деңгейінде жұмыс істеуге мүдделі әйелдерді желіге тартуды, оларға қолдау көрсетуді және бағыт беруді мақсат етеміз. Бір сөзбен айтқанда, біздің үйірме саяси көшбасшылыққа қызығатын әйелдерді партиялық немесе партиялық емес мүшелікке қарамастан, шешім қабылдау деңгейінде өз дауыстарын жеткізу, тартуға ұмтылады.
Баян-Өлгий аймағындағы әйелдер жетекшілік желісі үйірмесі нақты қандай жұмыстар атқарды?
Ең алдымен жергілікті әйелдер өзара тәжірибе алмасып, бір-бірінен үйренетін жанды, еркін және ұжымдық кеңістікті қалайды. Бір жақтан оқытудан гөрі, әйелдер тәжірибе алмасу арқылы пікірталас құрып, мәселені шешудің жолын тапқаны дұрыс. Әйелдердің бір-бірін қолдауы, жалпы гендерлік мәселелерді талқылауы және бөлісуі үшін жанды, позитивті және еркін кеңістік маңызды.
Үйірме бұл жерде жергілікті әйелдер көшбасшыларына сенімділікті арттыруға, қолдау желілерін құруға, өз шеңберлерін кеңейтуге, бір-бірінен үйренуге, тәжірибе алмасуға, әр түрлі ресурстар мен біліммен бөлісуге мүмкіндік беретін сенім кеңістігін құру құптарлық жағдай.
Әйелдердің көшбасшылық желісіне мүшелік мақсаты ортақ барлық әйелдер үшін ашық. Үйірме сонымен қатар әйелдердің саяси қатысуын және көшбасшылығын бағалайды және шешім қабылдау деңгейінде өз дауыстарын жеткізуге және үлес қосуға ниеті бар әйелдерді тартуға тырысады.
Атап айтқанда, қазіргі таңда жергілікті деңгейде сайланбалы қызметтерді атқарып жүрген, саяси қызмет атқаруы мүмкін немесе келешекте парламенттік және жергілікті сайлауларға қатысуы мүмкін көшбасшы әйелдерді үйірме жұмыстарына қатысуға, қолдау көрсетуге шақырғым келеді.
Өткен айда біздің үйірме Баян-Өлгий аймағындағы әйелдердің қазіргі жағдайын бағалау үшін талқылау ұйымдастырдық. Талқылауға аймақ орталығынан, ауылдық жерлерден 40 ға жуық әйелдер қатысты.
Талқылау 2 бөлімнен жүрілді. Біріншісі менің жоғарыда айтқанымдай қазіргі жағдайды бағалау болса екіншісі “Гайхмаа гайхахаа больсон нь” тақырыбында яғни саясатқа аяқ басатын әйелдерге арналған пікірталас болды.
Талқылау нәтижесінде алдағы уақытта атқаратын іс-шараларымызды белгілей алдық.
Біздің аймақтағы әйелдердің басты мәселесі неде деп ойлайсыз?
Пікірталастағы нақты көріністі айтайын. Баян-Өлгий әйелдерінің көш басшылық қабілетіне келесі жағдайлар кері әсерін тигізеді деп көрдік.
1. Партиядан орын табу
2. Отбасы мен жақындарынан қолдау табу
3. Қаржылық қиындықтар
4. Әйелдер арасындағы бәсеке
5. Бір ру арасындағы бәсекелестік
6. Партия ішіндегі танымалдылық
7. Партиядағы ішкі демократия
8. Әйелдердің бірін-бірі қабылдамауы
9. Әлеуметтік стереотиптер
10. Саяси партиялар туралы заңдағы квотаның жеткіліксіздігі
11. Әйелдердің өзін-өзі мойындамауы және батылдық танытпауы.
Әйелдер көшбасшылығы неден басталады деп ойлайсыз?
Әйел ең алдымен көшбасшы болатынына сенімді болуы керек. Бір сөзбен айтқанда, өзіне деген сенімділік – жалғыз тірек. Әйелдердің көпшілігі мен істей алмаймын, бұл меннен алыс деп, өзін қоршауға бейім.
Бұл көзқарастан арыла алсаңыз, көшбасшы болудың алғашқы қадамын жасай аласыз. Саяси басшылықтан ары қарай қарамаңыз. Отбасыңыздан бастаңыз, үй жұмысын бөлуден бастаңыз, үйдегі көптеген жұмыстарды бөлісіңіз, сонда сіз өзіңізге уақыт табасыз. Ұлылықтың бәрі қарапайымнан басталады дейді.
– Рахмет сізге.
Баян-Өлгий аймағының әйелдерінің өкілі ретінде көшбасшылық бағдарламаға қатысып, әйелдерді оптимистік және жарқын болашаққа жігерлендіретін жұмысыңызға сәттілік тілеймін.
