Жаңа есім
Мирас Мұхамеджанұлы: Кәсіп бастау үшін-ең бастысы талап пен ниет дұрыс болу керек
17 қаңтар, KAZNEWS. «Іскер азамат» жобасының кезекті қонағы жас кәсіпкер Мирас Мұхамеджанұлы. Ол 1990 жылы Баян-Өлгий аймағында туған. Монос университетін фармацевт мамандығы бойынша тәмамдаған. 2014-2016 жылдары аралығында «Монгол Эм импекс» компаниясының аймақтағы бөлімшесінің директоры, 2016 жылдан «Дәрмек» компаниясының директоры, 2019 жылдан «Ази фарм» компаниясының атқарушы директоры қызметін атқарып келеді. 2020 жылғы Баян-Өлгий аймақтық азаматтар өкілдері Хуралының ең жас депутаты атанып отыр.
Халық арасында «24 сағаттық аптека» атанған «Дәрмек» дәріханасы Баян-Өлгий халқына сапалы әрі жылдам қызмет көрсетуде.
Мекен жайы: Моңғолия, Баян-Өлгий аймағы
Қызметі: «Дәрмек», «Ази фарм» компаниясының атқарушы директоры
Әлеуметтік желі: Mika Mika (FB)
МИРАС КӘСІП БАСТАУ ҚАНШАЛЫҚТЫ ҚИЫН? АЛҒАШҚЫ КӘСІБІҢІЗДІ БАСТАУҒА НЕ ТҮРТКІ БОЛДЫ?
– Анам Құмарханқызы Серікгүл 1985 жылы фармацевт мамандығын бітірісімен орталық дәріханада дәрі-дәрмек дайындаушы болып қызмет етті. Сосын 1998 жылы Өлгий қаласында орталық алаң маңында кішкентай дүңгіршекте ең алғаш жекеменшік дәріхана ашып, дәрі-дәрмек сата бастады. Сол кездері заңға өзгеріс енгізіліп, стандарттар өзгеріп, дәріхананы ары қарай жұмыстатуда кедергілер кезікті. Осы жағдайларды көрген және анам арманнын орындап, жұмысын жалғастырсам деген ой мені фармацевт болуға жетеледі. Сол үшін еш ойланбастан осы мамандықты таңдадым. Содан 2009 жылы Монос университетіне оқуға түсіп, 2014 жылы бітірдім. Сөйтіп ары-бері көшіп жүріп, мен жоғары оқу орнын тәмамдардан бір жыл бұрын аймақ әкімінен 24 сағаттық дәріхана тұрған жердің рұқсатын алып, сол жерге дәріхана ғимаратын тұрғыздық. Содан бері халыққа қалтқысыз даяшылық көрсетіп келеміз.
ҚАНДАЙ ҚИЫНДЫҚТАР БОЛДЫ?
– Ең бірінші қиындық, ол – дәріхананың меңгерушісінің мамандық бойынша үш жыл сол салада қызмет етуі қажет деген талап болды. Ал мен 2014 жылы университетті бітіріп келе салып, дәріхана ашуды көздедім. Тәулік бойы 24 сағат қызмет көрсететін дәріхана жұмыстату рұқсатнамасын алу үшін биліктен кедергілер көп болды. Қойған талаптарын орындап болған соң ақыры рұқсат алдым. Улаанбаатар қаласында оқуда жүргенде сабақтан тысқары уақытта кешкі 18:00 сағаттан таңғы 8:00 сағатқа дейінгі кезекшілігінде жұмыстап жүрдім. Сол кезде түнгі уақытта қаншалықты ауыр болатынын сезіндім және оны біле тура тәулік бойы қызмет көрсететін дәріхана аштым.
Неге десеңіз, көп адамдар түнде дәрі таппай қиналады. Сол сәттерде қаншама адамның жанына арашашы болып, ең қажетті сәттерде керегіне жараумен қатар өз ісіңді де ілгері бастыруға болады екен деген ой туды. Одан басқа да қиындықтар болды. Қазір мұнда 3 фармацепт 1 көмекші жұмыс істетін болса, адам болған соң біреуінде шаруасы болып қалады, біреуі ауырып қалуы мүмкін. Дәріханамызда 2 мыңға жуық дәрі-дәрмек бар. Оның барлығын жаттау, есіне сақтау да оңай емес. Сол жағынан кейде маманды адам табу да қиынға соғады.
КӘСІПКЕР АДАМҒА ТӘН МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ ҚАЛАЙ ҚАЛЫПТАСТЫ? ИДЕЯ ҚАЛАЙ ТУДЫ?
– Ең бірінші, мені осы кәсіпке баулыған анам болды. Бала кезімде отбасылардың барлығында болған еліміз нарықтық экономикаға көшуіне байланысты жетіспеушілік біздің де басымыздан өтті. Сол кезде алдыма әке-шешемді асырайтын мықты кәсіпкер боламын. Ел қатарынан қалмайтын, ешкімге де жалынбайтын, азын-аулақ жалақыға қарамайтын жеке кәсіпкер атанамын деп мақсат қойдым.
Мінез-құлық жағына келсек, қандай бір бизнес жасаушы адам өте жұмсақ мінезді болуы қажет. Іскерлікте ең маңыздысы, бұл – адамдармен дұрыс қарым-қатынаста болу. Сол үшін, шамам келгенше, бір адамға жаман қарамау, қатты сөйлемеу, адамдармен жылы, жұмсақ қатынас жасау, жымиып қарсы алуға тырысамыз және мені табысқа жеткізген осы мінез-құлқым ба деп ойлаймын.
КІМДЕРДІ ҮЛГІ ТҰТАСЫЗ?
– Ең алдымен, әрине анам. Сол үшін де осындай деңгейге жетуіме жан-жақты қолдау білдіріп, жол көрсеткен анама зор алғысымды айтамын! Одан кейінгісі көпке танымал бизнесмен – Ерік Калабырұлы. Фармацевт мамандығын таңдап алуға түрткі болған анам болса, фармацевтика саласында нәтижеге қол жеткізуіме кеңесін беріп, соған себепкер болған – Ерік. Ал үшінші бір азамат – студент кезімнен мені қолдап, жұмысқа кіргізіп, бар білгенін үйретіп, «Монгол Эм Импекс» компаниясының аймағымыздағы бөлімшесіне директорлыққа тағайындалуыма үлес қосқан Бямбын Отгонбилэг есімді азамат. Ол «Монгол Эм Импекс» компаниясының аймақ, ауылдарды жауаптанған менеджер, «Ази фарм» компаниясының барлық дәріханаларына жауапты атқарушы директоры қатарлы қызмет атқарған. Қазір өзі жеке компания құрған.
Фармацевт – көп еңбекті қажет ететін әмбебап мамандық. Сұраныс та көп.
МАМАНДЫҒЫҢЫЗДЫҢ ЕРКЕШЕЛІГІ ҚАНДАЙ?
– Басқа мамандықтарға қарағанда маңызы зор мамандық деп санаймын. Халық арасында фармацевтіні тек қана дәрі-дәрмек сатушы деп қана қарайды. Оған мен қарсымын. Өйткені осы мамандықты фармацевт болып бітіріп, басқа да 18 салада еңбек етуге мүмкіндік бар. Ауруханада фармацевтика бөлімшесі бар, онда фармацевтер отыр және олар дәрігерлердің нұсқауы бойынша берілген дәрілерге де бақылау қояды. Елімізде қалыптаспай отырғаны болмаса, шетелдерде аурухананың әр бөлімшесінде 3 фармацевтіден болады. Фармацевтілер дайындайтын университеттер, дәрі-дәрмек өндірісі, сауда саласы қатарлы көптеген мекемелер мен даяшылық орындарында олар қызмет етеді. Оны меңгеру де оңай емес, көп еңбекті қажет ететін әмбебап мамандық. Сұраныс та көп. Аймағымызда мемлекеттік мекемелер Мамандық бақылау басқармасында бір, Денсаулық басқармасында екі, ауруханада 3 маман барлығы 8 орын ғана болса да, басқа салада сұраныс көп.
КЕЗ КЕЛГЕН КӘСІПТІ АЛҒА СҮЙРЕУ ҮШІН ЗАМАНАУИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ҚАЛЫСПАЙ, ҒЫЛЫМИ ЖЕТІСТІКТЕРДІ БІЛІП ОТЫРУ ҚАЖЕТ. СІЗ БІЛІКТІЛІГІҢІЗДІ ҚАЛАЙ ЖЕТІЛДІРЕСІЗ?
– Бұл ең маңызды мәселе. Бұрындары жылына жаңадан 1-2 жаңа дәрі шықса, кейін айына 2-3 дәрі тіркелетін болды. Ал әлемде қазіргі кезде сағатына, минутына бір жаңа дәрі ойлап табуда. Мұны барлығына үлгеру шынымен де қиын. Бірақ біздің бір ұстанатын жайымыз – дәрі-дәрмектің химиялық құрамына қарай топталуы. Осы арқылы оларды тез тауып, жаттап аламыз. Мысалы, ибупрофен, ибуденк деп екі атаумен өндірістен шыққанмен оның құрамындағы әсер ететін зат – ибуфропен. Сол сияқты парацетамол да көп аталыммен шығарылады. Содан құрамына қарап ажыратамыз. Одан соң ғаламтордан іздеп, медициналық жаңалықтарды оқып танысып отырамыз.
ТӘУЛІКТІК ЖҰМЫС КҮНІҢІЗ ҚАЛАЙ ӨТЕДІ?
– Өте қарбалас адаммын. Мен өзі бір нәрсеге байлануды қаламаймын. Алғаш бүгін бір нәрсе істеп алсам, ертең не істерімді білмей, көп жұмысқа қол тимей қалатын. Тәулік бойы жұмыстайтын дәріхананы ашқан кезде жұмыс күші жеткіліксіз және оларға еңбекақы беретіндей қауқар болмады. Сондықтан 8 сағат «Монгол Эм Импекс» бөлімшесінде жұмыс істеп, кешкі 18 сағаттан таңғы 8 сағатқа дейін «Дәрмек» дәріханасының түнгі кезекшілігіде 6 айдай шығып жүрдім. Сол кездері тәулігіне 2-4 сағат қана ұйықтайтынмын. Аллаға тәубә, қазір он адамды жұмысты болғыздым, отбасылы болдым, 2 балам бар. Таңымен «Азифарм» дәрі-дәрмек толайым сауда орталығына келіп, дәріханаларға телефон шалып, түске дейін тапсырыс алып, түстен кейін жұмысшыларға сол дәрілерді әзірлетіп, жеткізіп береміз. Одан кейін «Дәрмек» компаниясына барып, күнделікті жұмысымен танысып, адамдардың өкпе-реніші болды ма дегенді сұрап, шағымданғандар болса, солармен сөйлесіп, тіл табысып, жұмысшылардың жағдайымен танысып дегендей таң атса, солай кеш батып жатады.
ЖҰМЫС КЕСТЕҢІЗ ҚАНДАЙ?
– Күнделікті тұрақты жұмыс болғандықтан жұмыс кестесінде де көп өзгеріс болмайды. Бір жаңа жұмыс бастамақпын. Соған байланысты кестеге аздаған жұмыстар қосылды. Күніне қарым-қатынас жасайтын 2-3 дәріхананы бөліп қойып, сол кісілермен жеке-жеке сөйлесіп, тапсырыстар жоспарын жасаймын. Демалыс күндері отбасыммен бірге болып, достарыммен бос уақытымды өткіземін. Ары-бері көп жүріп жүретін болғандықтан жұмыс кестесін ұялы телефондағы Note-ке белгілеп қоямын. Оған ұмытып кетпеу үшін күнделікті, апталық жұмыстар мен кездесулерді белгілеп отырамын.
СІЗДІҢ ЕКІ КОМПАНИЯҢЫЗДЫҢ БАҒЫТЫ БІР ЕКЕН. НЕГЕ ЕКІ КОМПАНИЯ?
– «Дәрмек» компаниясы 100 пайыз өз меншігімдегі компания. Ал «Азифарм» компаниясы басқа үлескерлермен бірлескен компания болғандықтан екеуі екі бөлек жұмыс жүргізуде. Біреуі дәрі-дәрмектің бөлшек саудасы болса, екіншісі толайым саудамен айналысады.
КЕҢСЕҢІЗДІ СУРЕТТЕП БЕРСЕҢІЗ?
КӘСІБІҢІЗДІҢ ОҢ ЖӘНЕ КЕРІ ӘСЕРЛЕРІ?
– Алдымен жақсы жағынан бастайын. Менің кәсібім – адамның жанына араша болатын, ауырғанды басатын, кейбірін тіпті жазатын дәрі-дәрмек сату. Сол тұрғыдан қаншама адамның жанына арашашы болып, қысылған кезде қажеттілігіне жарап қаламыз. Осының бәрі бұл өмірде бизнес болғанымен мұсылман адам болған соң бұл әрекетімізге сауаптар жазылса деп ойлаймыз. Тарыққан адамға көмек болған кезіміз көп болған шығар деп білемін. Ал кері әсері дәрі-дәрмектің құрамында химиялық заттардан болантындықтан денсаулыққа кері әсері бар. Екінші жағынан бізде той, мереке кезінде демалыс болмайды. Бірақ мұны мен кері әсері деп те ойламаймын. Өйткені бұл менің қалаған мамандығым, қалаған жұмысым.
ҚАНДАЙ ІСТІ ЖАСАУҒА ШЕБЕРСІЗ?
– Шеберлік деп айтуға келмес. Бірақ хоббиім- ән айту мен өлең жазу.
ӨЛЕҢДІ ҚАЙ КЕЗДЕН БАСТАП ЖАЗЫП ЖҮРСІЗ?
– Ішкі жан қиналысымды, қуанышымды, сағынышты өлеңмен жазғанды жақсы көремін. Бұл жайлы ешкім білмеуі де мүмкін. Бар жоғы 15-16 өлеңім бар. Бұлғын сұмыны жол бойында нәубет құрбандарына арналған баласын құшақтап, қасында жетім құлын ғана қалған ескерткіш жанында ерекше толғаныс пайда болып:
Кесір қоғам бассыз-баусыз, жүйесіз,
Құлын жетім, ана жесір, ер тоқым тұр иесіз.
Пана тілеп анасынан сәби тұр,
Бұл кескіннен көңілге сыр түйесіз.
Жетім өсіп, ел қатарлы ер болды,
Құлын өсіп, тұлпарменен тең болды.
Көздің жасы көл боп аққан халыққа,
Демократиялық қоғам бүгін дем болды. – деп жазып, алғаш рет әлеуметтік желіге салғаным есіме түсіп отыр.
Бұзылмаған ортада жүрген жастар бұзылған қоғамды түзетуге ат салысу қажет.
Қазіргі білімді жастардың көбісі саясаттан жеріген. Олар қоғам бұлғанған, саясатта жүрген адамдар сол былық-шылыққа батқан адамдар, егер сен олардың арасына кірсең, былыққа батасың деп көреді. Екінші бір топ жастар саясатқа араласу қажет, оның игілігін де көрген жөн дейді. Саясатқа араласқан жастар партиялық көзқарас шеңберінде ғана қалып, ары қарай дамымай, өспей қалады дейтіндер де бар. Бұған көзқарасыңыз қандай?
– Адамдар қазір саясатты жетістікке, билікке қол жеткізу немесе ақша табу құралы ретінде қарайтыны анық. Ал мен оны табысқа жету, пайда табу құралы деп ойламаймын. Бұл қоғамға деген әрбір азаматтың жоғарғы билікке өз үндерін жеткізетін құрал. Үнемі сын айта беру емес, дұрысты дұрыс, бұрысты бұрыс деу. Жастар тұрғысынан алғанда «қоғам бұзылды», «партия бұзылды» деп қашпай, егер бұзылғаны рас болса, жаппай саясатқа араласу керек. Өйткені бұзылмаған ортада жүрген жастар бұзылған қоғамды түзетуге ат салысу қажет. Солар келіп түземесе, оны басқа ешкім тезге сала алмайды. Менің ойым, саясат – біреумен алысу-жұлысу емес, қоғамға өзіміздің пайдамызды тигізу, саяси мәдениетті қалыптастыру, дамуға үлесімізді қосу.
Ал менің саясатқа келудегі мақсатым – адам құқығы, экономикалық, діни наным-сенім бостандығын қорғау. Бұл құқықтар мен бостандықтар біздің елімізде заңмен қорғалса да, осы құндылықтарымыздың нығайып орнығуына өз үлесімді қосайын деп араластым. Менің ұстанымым – демократия тек бір партияның ғана емес, барлық азаматтардың құндылығына айналуы тиіс. Бұл – бізге ең қажетті мемлекеттік құрылым.
ДӘЛ ҚАЗІРГІ УАҚЫТТА ҚАНДАЙ ШАРУАМЕН АЙНАЛЫСЫП ЖАТЫРСЫЗ?
-Мен осы дәрі-дәрмек саудасынан басқа автокөлік қосалқы бөлшектерін сату мен жөндеу ісіне де қаржы енгізіп, достарыммен бірге «TJM» автожөндеу орталығын аштым. Уақытым болмағандықтан одан шықтым. Қазір Ковид-19 індетіне байланысты жұмысшылар қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ары қарай ісімізді құлдыратып алмау мақсатын қойып жұмыстап жатырмын. Алдағы уақытта бір орталық ашпақпын. Соған да уақытымды арнап жатырмын. Бұл әзірге құпия болып қала берсін.
БОС УАҚЫТЫҢЫЗДА ҚАНДАЙ МУЗЫКА ТЫҢДАЙСЫЗ?
Эстрада, классика, терме, рух көтеретін әндерді көп тыңдаймын. «Әділет әні» атты әннің орындаушысы болып, клип түсіруге демеушілік көрсеттім. Сөзін Аманжол Бәделұлы, әнін Бердібек Дәулетбекұлы жазып, музыкамен Ауғантай Исаұлы әрледі. Сәтжан Класханұлы, Заманбек Абдуллинұлы үшеуіміз орындадық. Жалпы ән айтқанды жақсы көремін.
КІТАП КӨП ОҚИСЫЗ БА?
Бизнестік табысқа жету жолдары туралы моңғол тіліне аударылған әлемдік бизнесмендер өмірі мен іскерлік тәсілдері жайлы кітаптарды қызыға оқимын.
“Еш уақытта бұл тәулік бойы “24 сағат” жұмыстайтын дәріхананы жаппаймын”. -деп уәде бердім.
КІМНЕН, НЕДЕН КҮШ-ҚУАТ АЛАСЫЗ?
Бізге даяшылық жасатқан азаматтардың алғысынан күш-қуат аламын. 2016 жылы өзім 24 сағаттық дәріханада жұмыстап тұрған кезде жол апаты болып, бір ақсақал жарақаттанғандарға қажетті дәріні ауруханадан таппай, түнде бізден келіп алып, радио арқылы алғысын білдірді. Содан рухтанған мен өзіме «еш уақытта бұл тәулік бойы 24 сағат жұмыстайтын дәріхананы жаппаймын» деп уәде бердім.
ҒИБРАТ АЛҒАН ОҚИҒА БОЛДЫ МА?
– Маған бір апай келіп: «Менің жолдасым араққа салынып кетті. Ішімдікті қойғызатын дәрі бар ма?» -деді. Мен ол кісіге: «Дәрі бар. Бірақ ол кісіні арақтан шығара ма, жоқ па білмеймін. Бірақ сіз күйеуіңізді менімен 30 минут сөйлестіріңіз. Содан кейін дәріні беріңіз, арақтан құтылатынына кепілдік беремін,»- дедім. Ертеңінді апай жолдасын ертіп келді. Мен ол кісіге алдымен ішімдіктің отбасы бюджетіне әкелетін зияны, оған жұмсалған ақшаға үйіне, балаларына не алуға болатыны, денсаулыққа келтірер залалы, өмір сүру уақыты жайында айттым. Ағай ойланғандай болып қалды. Дәл сол кезде дәріні ішкіздік. Ғылымда да бар, дәрінің ем болуының 60 пайызы дәрінің әсер етуі болса, 40 пайызы адамның сенімі мен психологиясына байланысты. Содан кейін арақтан бас тартты. Сол оқиға есімнен кетпейді.
Қандай бизнес жасасаңыз да, ол – бизнес, қанша табыс тапсаңыз да, ол – адал еңбек.
ЖЕТІСТІККЕ ЖЕТУ ҮШІН НЕ КЕРЕК?
– Ең бірінші – басқалардың сізге деген деген сенімі, екіншіден, өзіңізге деген сенім болу, үшіншіден, басқалардың сенімін ақтай білу керек. Барлық дүние сенімге тоқтайды. Сіз өзіңіз өте сенімді адам болуыңыз қажет. Ешкім сізбен бірге серіктес болған кезде алаңдамау керек, алаңдамаудың соңы табысқа жеткізеді. Бизнесте үлкен, кішісі, табыстың азы, көбі деген болмайды. Қандай бизнес жасасаңыз да, ол – бизнес, қанша табыс тапсаңыз да, ол – адал еңбек.
БИЗНЕС БАСТАМАҚ БОЛҒАН ЖАСТАРҒА, ӨЗ ЗАМАНДАСТАРЫҢЫЗҒА ҚАНДАЙ КЕҢЕС БЕРЕСІЗ?
– Қырық жасында өкінбеу үшін, отызыңызда орнығып алуыңыз керек екен. Қайталап айтсам, ең бастысы – сенім. Қолға алған ісіңізді басқалардың бизнесі мен «ананың бизнесі үлкен, ал менің бизнесім шағын» деп ешқашан салыстырмаңыз. Бүгін бастаған ісіңіздің ертең ұлғаюы немесе ауқымы кішіреюіне тек өзіңіз ғана себепкер боласыз. Өз ісіңізге өзіңіздің көңіліңіз толсын, сенімді болыңыз.
Әрбір отбасы, әрбір қазақ жетістікке жете берсін деп тілеймін!
Әңгімеңізге рахмет!
Казньюс ақпараттық агенттігі
Бұған дейін Бруней Даруссаламда көпір салған Ерғұлан Озатұлы естеріңізде ма? Олай болса жас қазақ инженері қазіргі таңда Малайзияда қызмет атқарып жүр.
1993 жылы Баян-Өлгийде туған ол 2015 жылы ҚХР-дың Шан Донг өлкесі, Шинг Дао қаласының Шан Донг техникалық университетін геодезиялық инженер мамандығымен бітірген.
Улаанбаатар қаласында халықаралық әуежәй құрылысынан инженерлік жүйе бағытында геодезиялық инженер болып алғашқы жұмысын бастаған. Кейін кореялық инженерлердің ұсынысы бойынша Бруней Даруссалам еліндегі “Tambouring bridge” жобасында, Филиппинде “Skyway” жобасында жұмыстаған. Ол өзіні тәжірибесі мен қытай тілін білуінің нәтижесінде Қытайлық “China state construction” компаниясына жұмысқа тұрған.
Малайзиядағы қызметі
Малайзияда “East Cost Rail Link” деп аталатын жобада жұмыстап келемін. Бұл Малакка бұғазындағы Порт-Кланг пен Малайзия түбегінің солтүстік-шығысындағы Кота Бхару мен Шығыс жағалаудағы экономикалық аймақ мемлекеттерін байланыстыратын стандартты екі жолды теміржол байланысы инфрақұрылымының жобасы.
Теміржол инфрақұрылымының жобасы жолаушыларды да, жүктерді де Малайзия түбегінің батыс жағалауынан шығыс жағалауына және керісінше тасымалдайтын болады. Құрылыс 2017 жылдың тамыз айында басталған.
2018 жылдан Malaysia Rail Link компаниясы China State Construction Company компаниясына ECRL жобасының инжиниринг, сатып алу, құрылыс және пайдалануға беру келісімшарты орнатылған.
Бұл жобада Site manager болып қызмет атқарамын.
Малайзия туралы
Малайзия – Азия құрлығындағы ең көп ұлтты мемлекет. 28 миллион халқы бар бұл елде жергілікті малай халқынан бөлек қытай, үнді және тағы басқа этникалық топ өкілдері өмір сүреді.
Сондықтан, мұнда барлық туристі жатырқамай, құшақ жая қарсы алады. Малайзияда туризмнің дамығаны соншалық 2015 жылы бұл елге келген туристер саны 25 миллионнан асып, жергілікті халықтың санына жетуге жақындаған.
Туристер Малайзияны, соның ішінде астанасы Куала- Лумпурды Азия құрлығындағы Тайланд, Камбоджа, Сингапур, Филлипин аралдары мен Индонезияға өтер транзиттік қала санайды.
Ал, кейбіреулері Куала – Лумпурды Дубайға ұқсатып, бұл жерге тек шоппинг жасау үшін екі үш күнге ғана келеді. Малай елінде жылдың төрт мезгілінде де жаз маусымы. Ауа температурасының жылдық орташа көрсеткіші +25-28°C градустан төмен түспейді.
30 маусым, KAZNEWS. Баян-Өлгий аймағының тумасы Райса Ерланбекқызы Халықаралық Қырғыз-Түрк “Манас” Университетін сәтті тәмамдап, алғаш рет “Manas award’s” жеңімпазы атанған. Бұл туралы Казньюс.мн тілшісіне айтып берді.
Райса Ерланбекқызы 1998 жылы Баян-Өлгий аймағы Булган сумынында дүниеге келген. Баян-Өлгийде жалпы білім беретін 2-ші мектепте және де Булган сумыны Ж.Какей атындағы мектебінде білім алып, оқу үздігі болып мектепті тәмәмдаған.
Мектеп қабырғасын аяқтаған соң сонау алыстағы Қырғыз еліне білім алуға сапар шегіп халықаралық Қырғыз-Түрік “Манас” Университетіне оқуға түсіп 2022-жылы “Халықаралық Синхрондық аудармашы” мамандығы бойынша білім алды.
Білім алу барысында білімге деген құштарлығы мен қатар қоғам белсендісі болып университет ішінде жүрілген “Халықаралық студенттік парламентінің” басшысы болып 5 жыл жұмыс атқарады.
Райса Ерланбекқызы университет үздігі деп танылып “Manas award’s” жеңімпазы атанады.
Университетте әр оқу жылы сайын ұйымдастырылатын “Manas award’s”атты университет үздіктерін анықтау сәтінде Райса Ерланбекқызы университет үздігі деп танылып “Manas award’s” жеңімпазы атанады.
Сондай-ақ, Райса 2022 жылы ТМД елдерінің (Ресей, Армения, Әзірбайжан, Беларусия, Қазақстан, Қырғызстан, Молдава, Тәжікстан, Өзбекстан, Түрікменстан, Грузия, Украйн) ең үздік 100 студентінің бірі болып абыроймен жоғарғы оқуын аяқтағанын айта кеткен жөн болар.
Қазіргі таңда Түркияның ірі “Touristalia” туркомпаниясының серіктесі атанып, Монғолиядағы бөлімшесінің меңгерушісі болумен қатар, 24 жасында өзінің жолдасы Ерғабыл Берікболмен бірге “Relax trip” компаниясының негізін қалаған.
“Relax trip” компаниясы Түркия, Дубай, Қырғызстан, Қазақстан, Өзбекстан, Монғолия елдері арасында саяхатшыларға туристік қызмет көрсетуде.
Сонымен қатар, оқушыларға Монғолия, Қазақстан мемлекеттерінен Швецария, Түркия университеттеріне және Қырғыз мемлекетіндегі халықаралық Қырғыз-Түрк “Манас” Университетіне грант арқылы тегін оқуға мүмкіндік алуына себепші болуда.
Қыз өссе елдің көркі, гүл өссе жердің көркі.
Райса қарындасымыздың елге деген жанашырлығы мен жастардың жанашыры болып жүргендігіне алғыс айтып, сәттілік тілейміз!
27 маусым, KAZNEWS. Шетелде білім алған, дарынды қазақ жастарының технологиялық компания құрып, көшбасшы атанып жүргені жайлы аз айтылып жүрген жоқ. Бүгін біз Казньюс ақпарат агенттігінің “Жаңа есім” жобасында Моңғолияда ақпараттық технология саласында топ жарып 2022 жылы «Цифрлық өнім конференциясы 2022» оқиғасынан «Үздік цифрлық өнім – мобильді қосымша» ретінде марапалған eClinic платформасының авторы “И Клиник” компаниясының негізін қалаушысы Ерлан Асқарұлы туралы қызықты ақпараттарды ұсынатын боламыз.
Ерлан Асқарұлы 2003 жылы Баян-Өлгий аймағындағы Бастама мектебін, 2007 жылы Ғылым, технология университетін програмист және электроник инженері қос мамандығы бойынша тәмамдап, 2014 жылы Жапонияда магистр дәрежесін қорғаған.
Мекенжайы: Моңғолия, Улаанбаатар қаласы
Қызметі: «И Клиник» компаниясының негізін қалаушы, Технология директоры CTO
Әлеуметтік парақшалары: @Erka Askhar
Програмист болуды бала күннен армандадыңыз ба?
Әке жолын қудым. Менің әкем Баян-Өлгий аймағында маңдай алды, бетке ұстар мықты, саңлақ инженерлердің бірі болды. Баян-Өлгий аймағының орталығы Өлгий қаласының сәнін келтіріп тұрған 360 метрлік радио антенасы тікелей әкемнің еңбектерінің бірі. Әкем көзі ашық, болашақты болжай алатын адам болғандықтан заманауи саланың яғни ақпараттық технология, цифрлық саланың инженері болуға бел будым. 2003 жылы Бастама мектебінен 10 – сыныпты тәмамдап конкурске түсіп математика пәнінен Баян-Өлгий аймағы бойынша 1-ші орынды иелендім. Әкем менің мықты инженер бола алатындай барлық мүмкіндікті жасап Програмист және Электроник инженер деген қос мамандық иесі болып Монғолияның Ғылым, технология университетін 2007 жылы тәмамдадым.
Университет бітірген соң шетелге шығу мүмкіндігі қалай болды?
2007 жылы университет бітірген соң Монголбанк (Ұлттық банк)-ның Ақпараттық қауіпсіздік департментінде алғаш мамандығым бойынша еңбек жолымды бастадым. Сонда жұмыстап жүрген кезде Индия [2009], Ұлы Британия [2010], АҚШ [2012] елдеріне барып мамандығым бойынша 1-3 aйлық курстарға қатысып білімімді жетілдіріп жүрдім. Дәл сол кезде міндетті түрде шетелде оқимын деп шешім шығарған болатынмын.
2011 жылдан бастап көптеген шәкірт ақылы бағдарлама, гранттарға материал тапсырып жүрдім. Алланың қалауымен 2012 жылы JICA -ның шәкірт ақысын ұтып алып, 2012-2014 жылдары аралығында Жапонияда магистратурада оқып білім алдым. Бұл кездері шетелдегі мүмкіндіктер мен Моңғолиядағы мүмкіндіктерді салыстырып, жеке кәсіппен айналысуға болатынын байқадым.
Кәсіпке алғашқы қадам қалай басталды? Eclinic платформасын құру идеясы қалай келді?
Eclinic платформасын құру идеясы жапонияда жүрген кезімде туындаған болатынмын. Содан бері жоспарлы түрде іске асырып келемін. Бірақ ешкімге жариялы түрде айтқан емеспін. Әр нәрсенің уақыты бар сияқты.
Міне платформамыз өз тұтынушылары бар үлкен платформаға, компаниямыз ойлаған межеден асып, қуатты компанияға айналды. 2022 жылдың сәуір айында “Eclinic” қосымшаның тұсаукесері өтті. Оған дейін “Eclinic health platform”-ны фундаментiне көп уақыт жұмсадық.
2022 жылы ұйымдастырылған «Цифрлық өнім конференциясы 2022» оқиғасынан «Үздік цифрлық өнім – мобильді қосымша» марапатын жеңіп алдық. Бұл марапат – тұтынушылардың уақытын үнемдегені, жұмысын жеңілдеткені, ақылды шешімдер ұсынғаны, денсаулық сақтау қызметтеріне қолжетімділікті арттырғаны және мүлдем жаңа келбет қосқаны үшін берілген.
Жуықта ғана ақпараттық қауіпсіздікі басқару жүйесі бойынша халықаралық ISO 27001 стандартын еңгіздік.
Eclinic платформасының тұтынушылары кімдер?
Аты айтып тұрғандай бұл платформа медицина саласына арналған. Жалпы Моңғолия бойынша 400+ астам аурухана біздің платформаны қолданады. Улаанбаатардағы барлық клиника, лаборатория біздің тұтынушымыз. Әрине тұтынушыларымыздың арасында Баян-Өлгийдегі ауруханаларда бар.
Жуықта ғана ақпараттық қауіпсіздікі басқару жүйесі бойынша халықаралық ISO 27001 стандартын еңгіздік.
Компаниямызға ISO 27001 халықаралық стандартына сәйкестігікті анықтау, сертификаттау жұмыстарын Аустралиялық компания жүзеге асырды.
Eclinic платформасын азаматтар да қолдана алады. Қандай бір ауруханаға диагоз тапсырған болсаңыз тікелей біздің платформадан жауабын алуға болады.
Eclinic компаниясында қанша қызметкер жұмыс жасайды?
Біздің компанияда 40+ астам қызметкер жұмыс жасайды. Компаниямыздың ерекшелігі IT және медицина саласындағы қызметкерлер жұмыстайды. Компанияның “Call Center” орталығында 10 шақты операторлар таңертеңнен кешке дейн тұтынушылардың сұрағына жауап беріп, техникалық қолдау көрсетеді.
Жасанды интелект бағытында жаңалық ашу үшін рентген суреттін оқып диагноз шығара алатын робот жасап жатырмыз.
“Eclinic” медицина саласынан өзге қандай бағытта бақ сынап жатыр?
Клоуд компютинг (cloud computing), жасанды интелект (Artificial intelligence), блокчейн (Blockchain) қатарлы жаңа технология саласында да бақ сынап, жобалар жасаудамыз.
Моңғолияда науқас жайындағы медициналық ақпарат құпия сақталады. Сондықтан біз платформамызды Америкадағы серверге орната алмаймыз. Сондықтан елімізде біраз инвестиция жасап өзіміздің «private cloud» инфрастрактурамызды тұрғыздық.
Жасанды интелект бағытында жаңалық ашу үшін рентген суреттін оқып диагноз шығара алатын робот жасап жатырмыз.
Елімізде Fintech, Edutech бағыттары қарқынды даму үсінде. Біз MedTech саласын мықтап дамытатын боламыз!
Блокчейн технологиясын қандай мақсатта пайдаланасыздар?
Кейбір азаматтар базадағы даталарымызда пайдаланып койн шығармақ деп ойлап қалуы мүмкін. Блокчейн өте үлкен сала. Біз блокчейнге тек дата сақтаймыз. Блокчейнге сақталған датаны ешкім, ешқашан өзгерте алмайды. Біздің өзге технологиялық компаниялардан артықшылығымыз да осы болар.
Бұған дейін компанияның қандай жетістіктерге жеттіңіздер?
Голомт банкден, ICT групптан және аппликейш жөніндегі қауымдастықтан әр түрлі марапаттар алыппыз.
«Цифрлық өнім конференциясы 2022» оқиғасынан Eclinic платформасы «Үздік цифрлық өнім – мобильді қосымша» ретінде марапалғаны бізді жігерлендірді.
Жұмысты қалай жоспарлайсыз?
Office 365 платформасының «Planner» деген қосымшасын көп керектенемін. Сонда жұмыстарымды жоспарлап, қандай проект қалай істелініп жатқанын бақылап отырамын.
Ең көп қолданатын жұмыс құралыңыз, қолданбалы бағдарламаларыңыз қандай?
Көбінде жұмысыма «MS Teams», «Planner» керектенем. Үйден қашықтықтан жұмыстаған сәтте «Google Meet», «Zoom» ыңғайлы. Сосын «source code» менеджментін жасау үшін GitLab керектенемін.
Уақыт үнемдеудің ұтымды тәсілі не?
Уақытты тек бір нәрсені жүзеге асыруға тырысыңыз, себебі адамның сана-сезімі бір нәрсеге ғана шоғырландырылған жағдайда оның миы өнімдірек жұмыс жасайды деп ойлаймын. Уакытты үнемдеудің тағы бір жолы жоспарлаған жұмысты дәл уақытында істеу керек. Кейінге қалтыра берсең табысқа жетпейсің. Жұмыс сағатында жұмысты тиянақты істеп, үйге барып семияңа көңіл бөлу керек.
Кітап көп оқисыз ба? Дәл қазір қандай кітап немесе мақала оқудасыз?
Иа ағылшын, орыс, қазақ, монгол тілдерінде көп кітаптар оқимын. Дал қәзір жұмысыма қатысты әpі қызықты болған соң Peter Thiel-дің “Zero to One” [2014] оқып жатырмын.
Өмірден алған ең жақсы ғибратыңыз?
Менің бала кезімде қазіргідей интернет дамымаған заман ғой. Интернет атауы жаңадан келіп қосылып жатқан кез. Сол кезде әкем өз бетімен ағылшынша, сосын компьютер мамандығы туралы ақпараттарды интернеттен қарап, көп ізденіс жасап оқитын. Менде әкеммен қатарласып отырып кітап оқып ағылшынша оқып үйреніп отыратынмын. Маған әкем өмірде еш нәрсе дайын емес, адам өз еңбегімен жету керек дегенді өз іс әрекетімен, ғибратты үлгілерімен көрсетіп, өмірге деген көз қарасымды дұрыс қалыптастырды.
Жастарға қандай ақыл кеңес бересіз?
Шетелден оқу керек. Білім алу керек. Бірақ шетелде қалып жұмыстамай, өз еліне келіп, туған жердің дамуына үлесіңді қосып, еңбек ету керек деп ойлаймын. Мүмкіндік қай жерде де бар.
КАЗНЬЮС АҚПАРАТ АГЕНТТІГІ
Жаңа есім
Бегарыс Алданышұлы – Жас кәсіпкер құрылыс саласындағы озық технологияларды алып келуді қалайды
14 маусым, KAZNEWS. Баян-Өлгий аймағында құрылыс инженеринг саласының жаңа буыны қалыптасып келеді. Олардың бірі және бірегейі Happy Town деп аталатын тұрғын үй құрылысын салып ел арасында танымал болған жас кәсіпкер Бегарыс Алданышұлы екені белгілі.
Бегарыс Алданышұлы туған жерге ту тігіп, Өлгий қаласының өркендеуіне қалай үлес қосуға болатыны жайлы айтып берді.
Бегарыс инженер болуды бала кезінен армандаған. Улаанбаатар қаласындағы Ғылым технология мемлекеттік университетін құрылыс инженері мамандығы бойынша тәмамдаған. Алматы қаласында мамандығын жетілдіріп Құрылыс материалдарының инженері магистратурасын қорғаған. Алматы қаласында өмір сүрген уақытында бизнесті жүйелі түрде алып жүруге тәжірибе жинақтап, білімін жетілдіреді.
Оның құрылыс саласына қызығуға себепкер болуы Суруга компаниясымен тікелей байланысты. Аталмыш компаниядан жапониялық кайзен әдісін үйреніп өз компаниясына еңгізген.
Мекенжайы: Моңғолия, Баян-Өлгий аймағы
Қызметі: «Мөстийн ундарга» компаниясының директоры
Әлеуметтік парақшаcы: Begaris Aldanish (FB)
Кәсіптегі алғашқы қадамыңыз қалай басталды?
Туған жерге ту тігу, аймақтың дамуына үлес қосу, халыққа қолжетімді тұрғын үймен қамтамасыз ету мақсатында кәсіп ашып жұмыстап келеміз.
Көптеген бизнестермен айналысып келдім. Құрылыс саласына келуіме себепкер болған фактор ол жапонияның Суруга компаниясында жұмыстап жүргенде келген еді. Олардың көзқарасы, жұмысты атқару менежменті қатты ұнады. Кайзен әдісін компаниямызға еңгізіп жұмыстаудамыз.
Кайзен әдісі 5 негізгі элементтен тұрады: топтық жұмыс, жеке тәртіп, моральды жақсарту, сапа шеңберлері, жақсарту бойынша ұсыныстар.
Кәсіптегі серіктесіңіз кім?
Кәсіптегі серіктесім бала күнгі досым Заңғарұлы Жансері. Мамандығы экономист. Бұрыннан бірлесіп кәсіп бастайық деп жоспарлап жүретінбіз. 2021 жылдан бері бизнесте жолымыз бірікті деп айтуға болады.
Жұмыста серіктеспіз, жұмыстан тыс доспыз.
Қазір қандай жобамен айналысып жатырсыздар?
Мөстийн ундарга компаниясы өткен жылы бизнес класс бағытындағы Happy Town – 1 тұрғын үй жобасын 9 ай мерзімінде толық пайдаға бердік. Биыл яғни 2023 жылғы 20 наурыздан бастап жастарға арналған Happy Town – 2 тұрғын үй жобасын бастаған болатынбыз. 5 маусымда бетон жұмыстары толық аяқталды.
Шілде айының аяғында клиенттерімізге қолжетімді шағын тұрғын үй кешендері туралы жақсы жаңалықпен бөлісетін боламыз. Бұл біздің Happy Town – 3 жобасы екенін айта кеткенім жөн болар.
Сапалы әрі жылдам уақытта адамдарды тұрғын үймен қамтамасыз ету басты мақсатымыз болып табылады.
Happy Town идеясының қалай келгені туралы айтып берсеңіз…
Әкемнің жолдасы Мүшелбай деген азамат Өлгий қаласына тұрғын үй құрылыстарын салған алғашқы адамдардың бірі. Маған құрылыс инженері болуыма бірден бір себепкер болған кісі – осы ағамыз еді. Өкініштісі 2011 жылы өмірден өтті. Ер азамат тұрғысынан ол кісі әкемнің жолдасы болса да, әкеммен бірдей. Құрылыспен айналысу сол кісінің маған артып кеткен аманаты шығар деп қарадым.
Екіншіден осы жобаларға бақ сынайық, құрылыс жұмыстарына тәуекел етіп бастайық деген Жансері досым болатын.
Happy Town – Бақыт мекені.
Атына заты сай орта қалыптастыру идеясы, басты ұстанымыз болды.
Жастар үшін Баян-Өлгийдегі басты мәселенің бірі – ол жұмыссыздық. Осының салдарынан жастар елімізден жырақ кетіп, Қазақстанда, Кореяда, АҚШ-та, Австралияда, Жапонияда нәпақасын тауып жүр. Осы мәселеге көзқарасыңыз қандай?
Қазір еліміздің экономикасы, аймақ экономикасы статистикалық көрсеткіштер бойынша жоғары көрсетеді. Бірақ ол тек қағаз бетінде ғана. Шынайы өмірде бөлек. Халық саны 100 мыңнан асқан аймақта жұмыссыздық деңгейі өте жоғары. Жұмыс орындарының тапшылығы себепкер. Бірақ та, қандай бір жұмыс жасаймын деген ниеті бар, ынтасы бар адамдарға мүмкіндік бар деп өз басым ойлаймын.
Ал, шетелге шығып жатқан азаматтарды теріске шығармаймын. Бірақ та, белгілі бір мақсаттармен барса. Сол жақтан қандай ноу-хау алып, туған жерге не істей аламын дегенді ойласа жақсы.
Қол сілтеп кетіп қалсақ, қара орман халыққа кім жұмыс орнын ашып, кім қаланы дамытады. Елге белгілі уақыттан кейін оралып, бизнесін ашып, өндірістерін салса нұр үстіне нұр болар еді.
Технологияның жетістіктерін алып келсе. Мысалы құрылыс саласында 10 сағаттық жұмысқа 10 адам жұмылдырылатын болса, оны қалай технологияны пайдалана отырып аз уақытта қалай нәтижелі аяқтауға болатынын еңгізу керек.
Баян-Өлгийді дамытушы күш не деп ойлайсыз?
Біріншіден, Ауыл шаруашылық саласы деп ойлаймын. Ет, сүт бағытында асыл тұқымды мал өсіруге болады.
Екіншіден, географикалық орналасуымыз. Ложистика арқылы туризм саласы дамиды. Қазір біздің ішкі туризмде оған керекті мәдениеті дұрыс қалыптаспаған. Қазақи паст-пут бар ма біз де? Жылдам дайындалатын тағам түрлерін таныстыру керек. Қазы қартадан басқа қандай тағам бар, заманауи бағытқа бейімделуіміз керек деп ойлаймын.
Даян бекеті ашылатын болса, жолы салынатын болса тараптар туризмге назар аударатыны белгілі. Цагааннуур еркін зонасына көрші мемлекеттің азаматтарын арнап казино ашып қоюға неге болмасқа.
Тұрғын үйге деген сұраныс қаншалықты?
Тұрғын үйде тұратын азаматтардың саны аймақ халқының 10 пайызына жетпей тұр. Өз деңгейіміз ше зерттеп көрсек, Өлгийде 1500-1600 отбасы пәтер үйде тұрса, социализм заманынан бері қарай 51 пәтер үй бой көтеріпті. Ал, қала орталығында 1400 хаус яғни 2 қабат үй бар екен. Бұл басқа аймақтармен салыстырғанда 10 есе көп деген сөз. Тұрғын үйге деген сұраныс көп. Адам өмір сүріп жатқан жерде сұраныс бар. Қалауына сай пәтер үйлер қаншалықты. Тұрғын үй құрылысын салған соң оның ауласы, тазалығы, балалар ойнайтын ойыншығы, автотұрағы болуы керек. Бұл талаптардан қаншасы мүдірмей өте алады? – деген сұрақтар туындайды.
Бізде де қателіктер болды. Келесі, келесі жобаларымызда жасыл ортаны қалыптастырып, қателіктерді ескеріп жұмыстап жатырмыз.
Орташа жұмыс күніңіз қалай?
Таңғы 8 де жұмысым басталады. Компанияның басқарма инженерлерімен жұмысты таңертең ақылдаспаймыз. Кешкі жұмыс аяқталған соң 10 минут ғана сөйлесеміз. Бір-бірімізге байланысты шұғыл шаруалар болса арнайы тақталарға жазып кетеміз. Мысалға Бекарысқа байланысты шаруаларды маған телефон соғып, мазалап, іздеудің қажеті жоқ. Тақталарға жазып қалдырса болды.
Ең көп қолданатын қолданбаңыз, бағдарламаңыз қандай?
MS Project бағдарламасымен жақсы жұмыстап жатырмыз. Өткенде барлық инженерлер сабағына қатысты.
Уақыт үнемдеудің ұтымды тәсілі не?
Құрылыс саласы көп ақша салынады да нәтижесін көп уақыттан кейін көретін болғандықтан уақытпен жарысып жұмыс істейміз. Кейбір азаматтар пайда көп көру үшін арзан материалдарды қолданып жатады. Біз сапалы, қымбат материалдарға жүгінеміз. Сондықтан біз ақшаны уақыт деп көреміз. 10 күн істейтін жұмысты 8 күнде істейтін болсақ, 8 күнде істейтін жұмысты 5 күнде істеп шыдасақ уақытты үнемдеу арқылы табысымыз артып жатыр деп түсінеміз. Техникаларымыз жақсы болу керек. 40 жұмысшы алып 2 күн жұмыстатқан қандай? Текника жұмыстатып, 20 жұмысшымен 1 күн жұмыстаған қандай?!
Атқарылатын істер тізімін қайда белгілеп, қалай жүргізесіз?
Тақтаға жазып қалдырамыз. Екі оффис жұмыстайды. Басшылық кеңсе, және инженерлердің кеңсесі. Инженердің кеңсесінде қандай материалдар қажет, қандай қызметтер қажет дегенді бір күн бұрын жазып қояды. Бізде диктатура жоқ, жауапкершілік жоғары.
Сіз нені істеуге шеберсіз?
Бізде көптеген компаниялар адамның энергиясын құртатын жұмыстарды механикалық әдіспен атқарып келеді. Мен осы адам күшімен атқарылатын жұмысты қалай жеңілдетуге болатыны тұралы көп ойланамын. Біраз тәжірибелер қалыптастырдым.
Сізге идея қалай келеді?
Жалғыз өзім отырғанда идея келеді. Көбінде Өлгий қаласының сыртына шығып, жаңа салынған жолмен бір айналып, Өлгий үшін не істеуге болады дегендерді ойлағанда жаңа идеялар келіп жатады. Компания құрамындағы бригадалардың жұмысын қалай жеңілдетемін деген сияқты.
Happy Town 2 – жобасының клиенттері кімдер?
Дәрігерлер, ұстаздар, кәсіпкерлер. 30 үйдің 90 пайызына тапсырыс қабылданды.
Бізде көршілер қауымдастығы деген бар. Көршілермен қарым-қатынастың жақсы болуына үндеп, сол бағытта да жұмыстар атқарып келеміз.
Жиі қойылатын сұрақтар?
Әрине көптеген сұрақтар қояды. Бетпе-бет сөйлесіп, істеліп жатқан жұмыстарды көрсетеміз. Ең бастысы пәтер үй жылы болуы керек. Қазір жылу кетсе де ең жылы пәтер үй біздікі.
Кімнен, неден күш қуат аласыз?
Табиғаттан жақсы күш қуат аламын. Көк аспан, асқар таулар рух береді.
Өмірден алған ең жақсы ғибратыңыз?
Әкем 12 жасымда өмірден қайтты. Әкем мені кәсіпке ерте тәрбиеледі. Түн болсын, күн болсын кәсіпке баулитын. Бұл кейін түсінгенімдей әкемнің берген тәрбиесі, маған осы күндері азық болуда.
Болашақта қандай істер атқаруды жоспарлап отырсыздар?
12 сұмынға пәтер үй салу. 50 эко хаус салуды жоспарлап отырмыз. Құрылыс саласындағы көшбасшы компанияға айналу.
Ең басты ұстанымыз тендерге араласпаймыз.
Жастарға қандай кеңес бересіз?
Мамандық таңдауда қателеспеу керек. Адам өз өзін тану керек. Мен не істей алам дегенге қарай мамандық таңдаса болашақ жарқын болады деп ойлаймын.
Өлгийдің болашағы жастардың қолында.
Сұхбатыңызға рахмет!
Казньюс ақпараттық агенттігі